Vincent van Gogh – Cuộc đời và nghệ thuật của một biểu tượng vĩnh cửu
Vincent van Gogh, một trong những họa sĩ vĩ đại và có tầm ảnh hưởng sâu rộng nhất trong lịch sử nghệ thuật phương Tây, đã để lại dấu ấn không thể phai mờ với những tác phẩm đầy cảm xúc và sức mạnh biểu đạt. Mặc dù cuộc đời ngắn ngủi và đầy biến động, Van Gogh đã tạo ra một kho tàng nghệ thuật khổng lồ. Tiểu sử của Vincent van Gogh là câu chuyện về một thiên tài nghệ thuật đầy đau khổ, người đã phải đấu tranh với những khó khăn cá nhân và xã hội, nhưng cuối cùng đã vượt lên để trở thành một trong những biểu tượng vĩnh cửu của nghệ thuật thế giới.
Giới thiệu về Vincent van Gogh
Vincent Willem van Gogh (30 tháng 3 năm 1853 – 29 tháng 7 năm 1890) là một họa sĩ người Hà Lan, nổi tiếng với vai trò là một trong những nhân vật có ảnh hưởng nhất trong lịch sử nghệ thuật phương Tây. Ông là một trong những đại diện tiêu biểu của phong trào Hậu ấn tượng, với các tác phẩm nổi bật trong việc sử dụng màu sắc táo bạo, đường nét biểu cảm và cách sử dụng sơn dày.
Van Gogh đã sáng tác khoảng 2.100 tác phẩm nghệ thuật trong hơn một thập kỷ ngắn ngủi, trong đó có khoảng 860 bức tranh sơn dầu. Các tác phẩm của ông chủ yếu bao gồm phong cảnh, tĩnh vật, chân dung và tự họa. Tuy nhiên, trong suốt cuộc đời mình, ông chỉ bán được một bức tranh The Red Vineyard.
Sinh ra trong một gia đình trung lưu thượng lưu tại Hà Lan, Van Gogh đã bắt đầu vẽ từ khi còn nhỏ. Mặc dù ban đầu làm nghề buôn bán nghệ thuật, ông nhanh chóng chuyển sang tôn giáo và sau đó dành thời gian làm nhà truyền giáo ở miền nam Bỉ. Những năm tháng sau đó của Van Gogh bị đánh dấu bởi tình trạng sức khỏe yếu và các vấn đề tâm lý nghiêm trọng.
Năm 1886, Van Gogh chuyển đến Paris, nơi ông gặp gỡ và kết bạn với những nghệ sĩ tiên phong như Émile Bernard và Paul Gauguin. Tại đây, phong cách nghệ thuật của ông bắt đầu thay đổi, trở nên tươi sáng và sống động hơn. Năm 1888, Van Gogh chuyển đến Arles, miền nam nước Pháp, nơi ông hy vọng thành lập một cộng đồng nghệ thuật. Tuy nhiên, cuộc sống ở Arles cũng chứng kiến sự suy sụp tinh thần nghiêm trọng của ông, đỉnh điểm là vụ tự cắt tai trái sau một cuộc tranh cãi với Gauguin.
Van Gogh dành những năm cuối đời trong các bệnh viện tâm thần, trong đó có thời gian tại Saint-Rémy. Sau khi xuất viện, ông chuyển đến Auvers-sur-Oise gần Paris, nơi ông được bác sĩ Paul Gachet chăm sóc. Tuy nhiên, trầm cảm vẫn đeo bám ông, và vào ngày 27 tháng 7 năm 1890, Van Gogh được cho là đã tự bắn vào ngực, và qua đời vì vết thương hai ngày sau đó.
Sau khi qua đời, tác phẩm và cuộc đời của Van Gogh trở thành biểu tượng của thiên tài bị hiểu lầm. Sự nghiệp nghệ thuật của ông đã truyền cảm hứng cho nhiều phong trào nghệ thuật, bao gồm Fauvism và Chủ nghĩa Biểu hiện Đức. Ngày nay, Van Gogh được coi là một trong những họa sĩ vĩ đại nhất trong lịch sử, với các tác phẩm được bán với giá cao ngất ngưởng. Di sản của ông được bảo tồn và tôn vinh tại Bảo tàng Van Gogh ở Amsterdam, nơi lưu giữ bộ sưu tập tranh và bản vẽ lớn nhất của ông.
Những năm đầu đười của Vincent van Gogh
Vincent Willem van Gogh sinh ngày 30 tháng 3 năm 1853 tại Groot-Zundert, một ngôi làng thuộc tỉnh Bắc Brabant, Hà Lan. Ông là con trai của Theodorus van Gogh, một mục sư của Giáo hội Cải cách Hà Lan, và Anna Cornelia Carbentus. Van Gogh được đặt tên theo người ông nội của mình, một nhà buôn nghệ thuật nổi tiếng, và một người anh trai chết lưu đúng một năm trước khi ông chào đời. Gia đình Van Gogh có truyền thống nghệ thuật và tôn giáo, với nhiều thành viên là các nhà buôn nghệ thuật và mục sư.
Từ nhỏ, Van Gogh đã thể hiện tính cách nghiêm túc và chu đáo. Ông được mẹ và gia sư dạy học tại nhà trước khi được gửi đến trường làng và sau đó là trường nội trú tại Zevenbergen vào năm 1864. Tuy nhiên, Van Gogh cảm thấy cô đơn và bất hạnh khi phải xa gia đình. Niềm đam mê nghệ thuật của ông bắt đầu từ thời gian này, khi ông được mẹ khuyến khích vẽ từ nhỏ. Những bài học nghệ thuật đầu tiên của Van Gogh dưới sự hướng dẫn của Constant Cornelis Huijsmans đã dạy ông cách nắm bắt ấn tượng về sự vật, đặc biệt là thiên nhiên.
Sau khi rời trường, Van Gogh bắt đầu sự nghiệp làm việc tại công ty buôn bán nghệ thuật Goupil & Cie ở The Hague nhờ sự giúp đỡ của chú mình. Ông đã làm việc tại chi nhánh London của công ty này, và đây là khoảng thời gian hạnh phúc đối với Van Gogh. Tuy nhiên, sau khi bị từ chối tình cảm bởi con gái của bà chủ nhà, ông trở nên cô lập và sùng đạo hơn. Sự bất mãn với việc coi nghệ thuật như hàng hóa đã dẫn đến việc ông bị sa thải.
Van Gogh tiếp tục cuộc sống bất ổn với nhiều nghề khác nhau, từ giáo viên đến trợ lý mục sư. Sự say mê với tôn giáo đã khiến ông theo đuổi mục tiêu trở thành mục sư, nhưng ông không thành công trong các kỳ thi. Năm 1879, Van Gogh nhận chức vụ truyền giáo tại Borinage, một khu vực khai thác than ở Bỉ. Tuy nhiên, sự khiêm tốn và từ bỏ cuộc sống tiện nghi của ông đã không được các nhà chức trách nhà thờ đón nhận, và ông bị sa thải.
Van Gogh tiếp tục cuộc sống lang thang, tìm kiếm ý nghĩa cuộc đời mình. Sau một thời gian ở lại Cuesmes, Bỉ, ông quyết định theo đuổi nghệ thuật một cách nghiêm túc sau khi nhận được lời khuyên từ em trai Theo. Van Gogh đến Brussels vào năm 1880, nơi ông bắt đầu học tại Académie Royale des Beaux-Arts, bắt đầu con đường trở thành một trong những nghệ sĩ vĩ đại nhất mọi thời đại.
Quá trình hình thành sự nghiệp của Vincent van Gogh
Những năm đầu và gia đình: Vincent van Gogh sinh ngày 30 tháng 3 năm 1853 tại Groot-Zundert, Hà Lan. Ông xuất thân từ một gia đình có truyền thống nghệ thuật và tôn giáo. Van Gogh bắt đầu quan tâm đến nghệ thuật từ nhỏ và được mẹ khuyến khích vẽ. Tuy nhiên, ông trải qua tuổi thơ không hạnh phúc và thường cảm thấy cô đơn.
Etten và Den Haag (1881-1883): Van Gogh chuyển đến sống với gia đình ở Etten vào năm 1881, tiếp tục vẽ và thường lấy những người hàng xóm làm mẫu. Ông yêu một người chị họ, Kee Vos-Stricker, nhưng bị từ chối. Sau đó, ông chuyển đến Den Haag, nơi ông sống với họ hàng và bắt đầu học vẽ nghiêm túc. Trong thời gian này, Van Gogh có mối quan hệ với một cô gái điếm tên là Sien, nhưng mối quan hệ này cũng không bền vững.
Nuenen (1883-1885): Van Gogh chuyển đến Nuenen và tập trung vào việc sáng tác, tạo ra nhiều bức tranh tĩnh vật và tranh về người nông dân. Năm 1885, ông hoàn thành bức tranh nổi tiếng “Những người ăn khoai”. Tuy nhiên, ông gặp khó khăn trong việc bán tranh và bị chỉ trích rằng các tác phẩm của mình quá u tối.
Antwerp và Paris (1885-1888): Van Gogh chuyển đến Antwerp năm 1885 và sau đó đến Paris năm 1886. Tại Paris, ông tiếp xúc với các họa sĩ theo trường phái Ấn tượng và Tân ấn tượng, như Paul Gauguin và Henri de Toulouse-Lautrec. Van Gogh bắt đầu sử dụng màu sắc tươi sáng hơn và thực hiện hơn 200 bức họa trong thời gian ở Paris.
Arles (1888-1889): Năm 1888, Van Gogh chuyển đến Arles, miền nam nước Pháp, nơi ông tạo ra nhiều tác phẩm nổi tiếng, bao gồm loạt tranh về hoa hướng dương. Tuy nhiên, cuộc sống ở Arles cũng chứng kiến sự suy sụp tinh thần nghiêm trọng của ông, đỉnh điểm là vụ tự cắt tai sau cuộc tranh cãi với Gauguin.
Saint-Rémy (1889-1890): Van Gogh phải nhập viện tâm thần tại Saint-Rémy vào tháng 5 năm 1889. Tại đây, ông tiếp tục vẽ và tạo ra một số tác phẩm nổi tiếng như “Đêm đầy sao”. Mặc dù nhận được sự công nhận về tài năng, nhưng tình trạng tâm lý của ông ngày càng xấu đi.
Auvers-sur-Oise và qua đời (1890): Tháng 5 năm 1890, Van Gogh chuyển đến Auvers-sur-Oise để điều trị với bác sĩ Paul Gachet. Tình trạng bệnh lý của ông ngày càng trầm trọng, và vào ngày 27 tháng 7 năm 1890, Van Gogh tự bắn vào ngực và qua đời hai ngày sau đó, ở tuổi 37. Câu nói cuối cùng của ông là “Nỗi buồn sẽ kéo dài mãi mãi”.
Phong cách và tác phẩm của Vincent van Gogh
Van Gogh bắt đầu vẽ và tô màu từ khi còn nhỏ, nhưng chỉ có vài tác phẩm thời kỳ này còn tồn tại. Khi trưởng thành, ông bắt đầu sự nghiệp nghệ thuật với các bản vẽ đơn sắc và tỉ mỉ, nhưng ban đầu không được đánh giá cao. Em trai Theo đã hỗ trợ ông về tài chính, cho phép ông tiếp tục vẽ ngoài trời và thử nghiệm với sơn dầu.
Van Gogh học hỏi từ các họa sĩ của trường phái Hague như Weissenbruch và Blommers, cũng như các Bậc thầy Hà Lan như Rembrandt và Frans Hals. Khi chuyển đến Paris, ông làm quen với các phong cách nghệ thuật hiện đại và bắt đầu sử dụng bảng màu sáng hơn. Tác phẩm “Những người ăn khoai” bị Theo phê bình vì màu sắc tối, không phù hợp với phong cách hiện đại.
Van Gogh khám phá tác động của màu sắc và tin rằng màu sắc có giá trị tâm lý và đạo đức. Ông sử dụng màu sắc để thể hiện cảm xúc và biểu tượng, như màu vàng tượng trưng cho ánh sáng mặt trời, cuộc sống, và Chúa. Tác phẩm “Quán cà phê đêm” thể hiện sự đam mê và nhân loại, còn “Người gieo hạt” phản ánh niềm tin tôn giáo của ông.
Trong thời gian ở Arles, Van Gogh tập trung vào việc vẽ phong cảnh và cuộc sống nông thôn. Ông sử dụng các biểu tượng tự tạo, khác với biểu tượng Thiên chúa giáo truyền thống, để thể hiện sự sống và công việc. Ông phê bình những tác phẩm quá trừu tượng và tìm kiếm một phong cách cá nhân mạnh mẽ.
Từ năm 1885 đến khi qua đời vào năm 1890, Van Gogh xây dựng một bộ sưu tập tác phẩm phản ánh cái nhìn cá nhân và hy vọng thành công về mặt thương mại. Các tác phẩm quan trọng trong sự nghiệp của ông bao gồm “Người gieo hạt,” “Quán cà phê đêm,” “Kí ức vườn ở Etten,” và “Đêm đầy sao,” đại diện cho phong cách sáng tạo và biểu cảm mạnh mẽ mà ông theo đuổi.
Quá trình sáng tác của Vincent van Gogh
Vincent van Gogh, một trong những họa sĩ vĩ đại nhất của thế giới, đã trải qua một quá trình sáng tác đầy thử thách và không ngừng tìm kiếm sự hoàn thiện trong nghệ thuật của mình. Sự phát triển trong phong cách và kỹ thuật của ông phản ánh một cuộc hành trình nghệ thuật sâu sắc, từ những bước chập chững ban đầu cho đến khi ông trở thành một biểu tượng bất tử trong thế giới hội họa.
Những năm đầu và thử nghiệm nghệ thuật
Van Gogh bắt đầu vẽ các bức màu nước từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, nhưng rất ít tác phẩm thời kỳ này còn tồn tại đến ngày nay. Khi quyết định theo đuổi sự nghiệp họa sĩ vào năm 1880, ông bắt đầu từ những bước cơ bản nhất, chẳng hạn như việc chép lại các bức tranh “Cours de dessin”.
Trong suốt hai năm đầu, Van Gogh gặp nhiều khó khăn trong việc tìm kiếm đơn đặt hàng và không nhận được nhiều sự công nhận từ cộng đồng nghệ thuật. Đến mùa xuân năm 1882, chú của ông, Cornelis Marinus, người sở hữu một phòng trưng bày nghệ thuật tại Amsterdam, đã đề nghị Van Gogh vẽ các bức tranh về Den Haag để trưng bày và bán. Mặc dù kết quả không đạt như mong đợi, chú của Van Gogh vẫn đặt thêm đơn hàng, nhưng một lần nữa lại thất vọng.
Phát triển kỹ thuật và tìm kiếm phong cách cá nhân
Bất chấp những thất bại ban đầu, Van Gogh không nản lòng. Ông tiếp tục theo đuổi sự nghiệp họa sĩ và không ngừng cải thiện kỹ thuật của mình. Van Gogh bắt đầu thử nghiệm với việc chiếu sáng trong xưởng vẽ và sử dụng các chất liệu vẽ khác nhau. Trong hơn một năm, ông lao động miệt mài với các bức tranh “trắng và đen” (đen trắng), một thể loại mà sau này đã nhận được sự công nhận đáng kể.
Vào mùa xuân năm 1883, Van Gogh bắt đầu chuyển sang các bức tranh phức tạp hơn. Tuy nhiên, khi em trai Theo nhận xét rằng những tác phẩm này thiếu sự sinh động và tươi mới, Vincent đã tự tay tiêu hủy chúng và chuyển sang tập trung vào sơn dầu.
Trong thời gian này, ông cũng học hỏi từ các họa sĩ thuộc trường phái Den Haag như Weissenbruch và Blommers, những người đã cung cấp cho ông những lời khuyên quý báu về kỹ thuật vẽ. Những kiến thức này đã giúp Van Gogh tự tin hơn khi thực hiện các bức vẽ khổ lớn tại Nuenen.
Mặc dù phần lớn các tác phẩm tại Nuenen đã bị chính Van Gogh tiêu hủy, bức “Những người ăn khoai” (The Potato Eaters) là một trong những tác phẩm nổi bật nhất còn sót lại từ thời kỳ này. Sau chuyến thăm Bảo tàng Rijksmuseum ở Amsterdam, Van Gogh nhận ra rằng những thiếu sót trong các tác phẩm của mình phần lớn do thiếu kinh nghiệm kỹ thuật. Điều này đã thúc đẩy ông đến Antwerp và sau đó là Paris để học hỏi thêm và trau dồi kỹ năng.
Ấn tượng và Tân Ấn tượng: Sự chuyển mình trong nghệ thuật
Tại Paris, Van Gogh đã tiếp xúc với các họa sĩ theo trường phái Ấn tượng và Tân Ấn tượng, những người đã có ảnh hưởng lớn đến phong cách nghệ thuật của ông. Sau khi học hỏi được kỹ thuật và kinh nghiệm từ những họa sĩ này, Van Gogh quyết định đến Arles để phát triển các tác phẩm theo hướng mới.
Tuy nhiên, không lâu sau đó, những ý tưởng cũ về nghệ thuật lại xuất hiện trong tâm trí ông. Van Gogh bắt đầu suy nghĩ về việc thực hiện các loạt tác phẩm với các chủ đề liên quan hoặc tương phản nhau, nhằm phản ánh những suy tư và cảm xúc sâu sắc của mình.
Các họa phẩm đắt giá của Vincent van Gogh
Vincent van Gogh, dù chỉ được công nhận sau khi qua đời, đã trở thành một trong những họa sĩ có tác phẩm đắt giá nhất trên thế giới. Các bức tranh của ông không chỉ được đánh giá cao về mặt nghệ thuật mà còn đạt mức giá kỷ lục trong các cuộc đấu giá quốc tế. Đặc biệt trong thập niên 1980 và 1990, tranh của Van Gogh liên tục phá vỡ kỷ lục thế giới về giá bán. Dưới đây là một số tác phẩm nổi bật đã tạo nên cơn sốt trong thị trường nghệ thuật toàn cầu.
Chân dung Bác sĩ Gachet (Portrait du Dr. Gachet)
“Chân dung Bác sĩ Gachet” là một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của Van Gogh. Bức tranh này được hoàn thành vào năm 1890, chỉ vài tháng trước khi Van Gogh qua đời. Bức chân dung mô tả Bác sĩ Paul Gachet, người đã chăm sóc Van Gogh trong những tháng cuối đời. Với nét vẽ mạnh mẽ và biểu cảm u buồn, bức tranh này đã thể hiện sâu sắc mối liên kết cảm xúc giữa họa sĩ và người bác sĩ. Năm 1990, bức tranh được bán đấu giá tại Christie’s với mức giá kỷ lục 82,5 triệu USD, tương đương khoảng 161 triệu USD theo giá trị hiện tại, khiến nó trở thành một trong những bức tranh đắt giá nhất thế giới.
Hoa diên vĩ (Irises)
“Hoa diên vĩ” là một trong những tác phẩm tiêu biểu của Van Gogh trong giai đoạn ông điều trị tại bệnh viện tâm thần ở Saint-Rémy-de-Provence vào năm 1889. Bức tranh được đánh giá cao bởi sự tươi sáng và nét vẽ sinh động, thể hiện sức sống mãnh liệt của hoa diên vĩ, bất chấp tình trạng sức khỏe tâm lý không ổn định của họa sĩ. Năm 1987, “Hoa diên vĩ” đã được bán tại Sotheby’s với giá 53,9 triệu USD, tương đương khoảng 123 triệu USD theo giá trị hiện tại. Đây là một trong những bức tranh đã góp phần đưa tên tuổi Van Gogh lên tầm cao mới trong thị trường nghệ thuật thế giới.
Chân dung tự họa (Portrait de l’artiste sans barbe)
“Chân dung tự họa không râu” là một trong những bức chân dung tự họa hiếm hoi của Van Gogh, được thực hiện vào năm 1889. Điều đặc biệt về bức tranh này là hình ảnh Van Gogh không có râu, khác biệt so với các bức chân dung tự họa khác của ông. Bức tranh được xem là một món quà mà Van Gogh dành tặng cho mẹ mình vào dịp sinh nhật. Năm 1998, bức tranh này đã được bán đấu giá tại Christie’s với giá 71,5 triệu USD, tương đương khoảng 120 triệu USD theo giá trị hiện tại, và trở thành một trong những tác phẩm tự họa đắt giá nhất từng được bán.
Cánh đồng lúa mì và cây trắc bá (Champ de blé avec cyprès)
“Cánh đồng lúa mì và cây trắc bá” là một trong những tác phẩm phong cảnh nổi tiếng của Van Gogh, được vẽ vào tháng 6 năm 1889 khi ông đang ở bệnh viện tâm thần Saint-Rémy. Bức tranh này nổi bật với những cánh đồng lúa mì rộng lớn dưới bầu trời đầy mây và cây trắc bá đứng lặng giữa khung cảnh, tượng trưng cho sự tĩnh lặng và nỗi cô đơn mà Van Gogh cảm nhận. Năm 1993, bức tranh được bán đấu giá với giá 57 triệu USD, tương đương khoảng 105 triệu USD theo giá trị hiện tại, và được coi là một trong những tác phẩm phong cảnh quan trọng nhất của ông.
Hoa hướng dương (Les Tournesols)
“Hoa hướng dương” là loạt tác phẩm nổi tiếng của Van Gogh, được sáng tác trong giai đoạn 1888-1889 tại Arles, miền nam nước Pháp. Loạt tranh này mô tả những bông hoa hướng dương trong nhiều trạng thái khác nhau, từ nở rộ đến tàn úa, tượng trưng cho chu kỳ sinh tử và cuộc sống. “Hoa hướng dương” là một trong những loạt tranh được yêu thích nhất của Van Gogh và đã được bán đấu giá với mức giá kỷ lục 39,7 triệu USD vào năm 1987, tương đương khoảng 90 triệu USD theo giá trị hiện tại.
Chân dung một phụ nữ trước cánh đồng lúa mì (Portrait de jeune paysanne assise devant un champ de blé)
“Chân dung một phụ nữ trước cánh đồng lúa mì” là một trong những tác phẩm ít được biết đến nhưng đầy ý nghĩa của Van Gogh. Bức tranh này được hoàn thành vào năm 1890, mô tả một người phụ nữ trẻ ngồi trước cánh đồng lúa mì, biểu tượng cho sự gắn kết giữa con người và thiên nhiên. Bức tranh không chỉ thể hiện kỹ thuật vẽ chân dung xuất sắc của Van Gogh mà còn là một minh chứng cho tình yêu của ông với cuộc sống nông thôn. Bức tranh này đã được bán đấu giá với giá 47 triệu USD vào năm 1997, tương đương khoảng 85 triệu USD theo giá trị hiện tại.
Vincent van Gogh, mặc dù không thành công về mặt tài chính khi còn sống, nhưng các tác phẩm của ông đã trở thành biểu tượng của nghệ thuật hiện đại và đạt được giá trị thương mại cao nhất trong lịch sử nghệ thuật. Những bức tranh như “Chân dung Bác sĩ Gachet,” “Hoa diên vĩ,” và “Chân dung tự họa” không chỉ là những kiệt tác nghệ thuật mà còn là minh chứng cho sự vĩ đại của Van Gogh trong thế giới nghệ thuật, vượt qua cả thời gian và không gian. Những tác phẩm này tiếp tục truyền cảm hứng và được săn lùng bởi các bảo tàng và nhà sưu tầm trên toàn thế giới.