Tiểu sử Bill Gates – Những cột mốc quan trọng trong sự nghiệp của ông

Bill Gates, đồng sáng lập Microsoft và một trong những tỷ phú nổi tiếng thế giới, không chỉ nổi bật trong ngành công nghệ mà còn với những đóng góp đáng kể cho các hoạt động từ thiện toàn cầu. Sinh năm 1955 tại Seattle, Gates đã biến giấc mơ công nghệ của mình thành hiện thực và tiếp tục hành trình ảnh hưởng sâu rộng trong nhiều lĩnh vực. Bài viết này sẽ khám phá tiểu sử Bill Gates, từ khởi đầu khiêm tốn đến những thành tựu vĩ đại của ông.

Tiểu sử

William Henry Gates III, sinh ngày 28 tháng 10 năm 1955, thường được biết đến với tên gọi Bill Gates, là một doanh nhân, nhà từ thiện và tác giả nổi tiếng người Mỹ. Ông là người sáng lập và từng giữ vai trò chủ tịch tại tập đoàn Microsoft, công ty phần mềm mà ông đồng sáng lập cùng Paul Allen. Trong suốt sự nghiệp, Gates liên tục nằm trong danh sách những người giàu nhất thế giới, giữ ngôi vị số một từ năm 1995 đến 2014, ngoại trừ một số thời điểm trong năm 2008 và các năm 2011, 2012, 2013 khi ông đứng ở vị trí thứ hai hoặc thứ ba. Tháng 5 năm 2013, Gates đã lấy lại vị trí người giàu nhất thế giới, và hiện tại ông đứng ở vị trí thứ hai với tổng tài sản khoảng 105,3 tỷ đô la Mỹ.

Gates đã từng là CEO và kiến trúc sư trưởng phần mềm của Microsoft, và là cổ đông lớn nhất của công ty cho đến tháng 5 năm 2014. Bên cạnh sự nghiệp tại Microsoft, ông cũng là tác giả và đồng tác giả của nhiều cuốn sách. Gates được biết đến với vai trò quan trọng trong cuộc cách mạng máy tính cá nhân, mặc dù ông đã gặp phải chỉ trích từ một số đối thủ về chiến lược kinh doanh của mình, dẫn đến một số vụ kiện tụng liên quan đến cạnh tranh và độc quyền.

Kể từ khi thôi giữ chức giám đốc điều hành của Microsoft vào tháng 1 năm 2000, Gates đã dần chuyển sự chú ý của mình sang các hoạt động từ thiện, đóng góp lớn cho các tổ chức từ thiện và nghiên cứu thông qua Quỹ Bill & Melinda Gates, được thành lập vào năm 2000. Mặc dù đã giảm thời gian làm việc toàn phần tại Microsoft vào tháng 6 năm 2006, Gates vẫn giữ chức chủ tịch và tiếp tục ảnh hưởng đến công ty cho đến ngày 27 tháng 6 năm 2008, khi ông chính thức không còn tham gia điều hành công ty.

Bill Gates sinh ra tại Seattle, Washington, trong một gia đình có bố là William Henry Gates, Sr. (hay Bill Gates Sr.) và mẹ là Maxwell Gates, có nguồn gốc từ Anh, Đức, Ireland và Scotland-Ireland. Ông lớn lên trong một gia đình khá giả; cha ông là một luật sư nổi tiếng, mẹ ông là thành viên ban giám đốc của công ty tài chính First Interstate BancSystem và United Way of America, và ông ngoại ông, J. W. Maxwell, là chủ tịch của một ngân hàng liên bang. Gates có một chị gái tên Kristi (Kristianne) và một em gái là Libby. Dù là đời thứ tư trong gia tộc, Gates được biết đến nhiều hơn với tên William Gates III hay “Trey” do cha ông đã bỏ hậu tố “III” khỏi tên gọi. Khi còn nhỏ, sự nghiệp của bố mẹ đã thúc đẩy Gates có ước mơ trở thành luật sư.

Gia đình Gates thường tham gia vào một giáo đoàn của hội Tin lành khi ông còn nhỏ. Năm 13 tuổi, Gates vào học tại trường Lakeside, một trường dự bị cho học sinh xuất sắc. Tại đây, câu lạc bộ phụ huynh đã dùng tiền từ việc bán đồ cũ để mua một máy đánh chữ cơ điện Model 33 ASR và một máy tính của hãng General Electric (GE) cho trường. Gates nhanh chóng đam mê lập trình trên máy tính GE bằng ngôn ngữ BASIC và đã bỏ các lớp toán để theo đuổi sở thích này. Ông viết chương trình đầu tiên là trò chơi tic-tac-toe cho phép người chơi thi đấu với máy tính. Gates cảm thấy ấn tượng với khả năng của máy tính trong việc thực hiện các mã phần mềm và đã tiếp tục khám phá các hệ thống khác sau khi quỹ của câu lạc bộ phụ huynh cạn kiệt.

Gates tốt nghiệp trường Lakeside vào năm 1973 với điểm số SAT 1590 trên 1600 và ghi danh vào Đại học Harvard. Tại Harvard, ông gặp Steve Ballmer, người sau này trở thành CEO của Microsoft. Trong năm học thứ hai, Gates phát minh ra một thuật toán giải bài toán sắp xếp bánh kếp, một trong những vấn đề nổi tiếng trong toán tổ hợp. Thuật toán của Gates giữ kỷ lục về thời gian giải nhanh nhất trong hơn 30 năm và sau này chỉ có một phương pháp nhanh hơn một chút. Gates không có kế hoạch học tập cụ thể và dành nhiều thời gian bên cạnh các máy tính. Ông tiếp tục liên lạc với Paul Allen và chứng kiến sự ra đời của máy MITS Altair 8800, từ đó quyết định thành lập công ty phần mềm cùng Allen. Sau khi thảo luận với bố mẹ về nhu cầu tài chính để khởi nghiệp, Gates nhận được sự ủng hộ từ gia đình để thực hiện dự định của mình.

Microsoft

BASIC

Sau khi đọc bài báo về máy tính MITS Altair 8800 trên tạp chí Popular Electronics số tháng 1 năm 1975, Bill Gates đã liên hệ với Micro Instrumentation and Telemetry Systems (MITS), công ty sáng tạo ra máy Altair, để thảo luận về khả năng hợp tác trong việc phát triển một trình thông dịch BASIC cho máy tính này. Gates và Paul Allen chưa bao giờ tiếp xúc trực tiếp với máy Altair; thay vào đó, họ chỉ muốn khám phá khả năng cộng tác với MITS. Ed Roberts, giám đốc của MITS, đã đồng ý cho họ sử dụng phiên bản demo, và chỉ trong vài tuần, họ đã phát triển một chương trình giả lập máy Altair chạy trên máy tính mini, sau đó là ngôn ngữ BASIC.

Cuộc thử nghiệm tại trụ sở MITS ở Albuquerque thành công, dẫn đến việc ký kết hợp đồng với MITS để phân phối trình thông dịch dưới tên Altair BASIC. Paul Allen được mời làm việc cho MITS, còn Gates đã rời Harvard để gia nhập Allen tại Albuquerque vào tháng 11 năm 1975. Họ đặt tên cho công ty hợp tác của mình là “Micro-Soft,” và trụ sở đầu tiên được đặt tại Albuquerque. Vào ngày 26 tháng 11 năm 1976, tên gọi “Microsoft” được đăng ký chính thức tại Văn phòng bang New Mexico, và dấu gạch ngang trong tên công ty đã được loại bỏ. Gates vì vậy không thể hoàn thành khóa học tại Harvard.

Phần mềm BASIC của Microsoft nhanh chóng trở nên phổ biến trong cộng đồng máy tính, nhưng Gates phát hiện rằng bản sao chép trước khi phần mềm chính thức phát hành đã bị rò rỉ và nhanh chóng được sao chép và phân phối rộng rãi. Vào tháng 2 năm 1976, Gates đã viết “Lá thư mở đến những người đam mê máy tính” trong chuyên san của MITS, cảnh báo rằng MITS không thể tiếp tục sản xuất và duy trì chất lượng phần mềm mà không trả phí cho ông. Mặc dù lá thư này không thu hút nhiều sự chú ý, Gates vẫn kiên định yêu cầu khoản phí. Vào cuối năm 1976, Microsoft tách ra khỏi MITS và tiếp tục phát triển các ngôn ngữ lập trình cho các hệ máy khác. Vào ngày 1 tháng 1 năm 1979, công ty chuyển trụ sở từ Albuquerque đến Bellevue, Washington.

Trong những năm đầu, mọi nhân viên của Microsoft đều phải kiêm nhiệm nhiều vai trò khác nhau, bao gồm cả hoạt động kinh doanh. Gates không chỉ quản lý các công việc kinh doanh mà còn tham gia viết mã chương trình. Trong năm năm đầu tiên, ông thường xuyên đánh giá từng dòng mã trong các phần mềm của công ty và chỉnh sửa chúng cho đến khi đạt được chất lượng mong muốn.

Đối tác

Vào năm 1980, IBM đã liên hệ với Microsoft để phát triển một trình thông dịch BASIC cho máy tính cá nhân mới của họ, IBM PC. Trong cuộc trao đổi, đại diện của IBM cũng nêu rõ nhu cầu về một hệ điều hành phù hợp cho các máy tính của họ. Bill Gates đã giới thiệu Digital Research (DRI), công ty nổi tiếng với hệ điều hành CP/M, nhằm đáp ứng nhu cầu này. Tuy nhiên, việc thương thảo giữa IBM và DRI gặp phải những khó khăn, và hai bên không thể đạt được thỏa thuận về việc cấp quyền sử dụng hệ điều hành.

Trong một cuộc họp tiếp theo, Jack Sams, đại diện của IBM, đã thảo luận với Gates về những thách thức trong việc đăng ký bản quyền và yêu cầu Gates tìm kiếm một giải pháp thay thế. Sau đó, Gates đề xuất sử dụng 86-DOS (còn được biết đến là QDOS), một hệ điều hành được phát triển bởi Tim Paterson của Seattle Computer Products (SCP) cho phần cứng tương tự như IBM PC. Gates đã nhận thấy rằng 86-DOS có thể là một giải pháp phù hợp vì nó tương tự như CP/M và có thể được điều chỉnh để làm việc với máy tính của IBM.

Microsoft đã ký một thỏa thuận với SCP để trở thành nhà cấp phép độc quyền cho 86-DOS và sau đó mua lại quyền sở hữu hoàn toàn đối với hệ điều hành này. Gates và nhóm của ông đã tiến hành nâng cấp và điều chỉnh 86-DOS để phù hợp với yêu cầu của IBM PC. Sau khi hoàn tất các điều chỉnh, Microsoft đã chuyển giao hệ điều hành mới cho IBM dưới tên gọi PC-DOS. Thỏa thuận này được thực hiện với một khoản phí duy nhất là $50.000.

Gates quyết định không chuyển nhượng quyền sở hữu hệ điều hành cho IBM vì ông tin rằng các nhà sản xuất phần cứng khác sẽ xây dựng máy tính dựa trên thiết kế của IBM, từ đó tạo ra một thị trường rộng lớn cho phần mềm của Microsoft. Dự đoán của Gates đã chính xác, và sự phổ biến của MS-DOS đã giúp Microsoft nhanh chóng trở thành một trong những công ty phần mềm hàng đầu trên thị trường.

Vào ngày 25 tháng 6 năm 1981, Gates đã thực hiện một cuộc tái cấu trúc lớn tại Microsoft, trong đó công ty được hợp nhất lại tại tiểu bang Washington. Gates được bổ nhiệm làm Chủ tịch và Chủ tịch hội đồng quản trị của Microsoft, đánh dấu một bước quan trọng trong sự phát triển của công ty và củng cố vai trò lãnh đạo của ông trong ngành công nghiệp phần mềm.

Windows

Microsoft đã chính thức phát hành phiên bản bán lẻ đầu tiên của hệ điều hành Microsoft Windows vào ngày 20 tháng 11 năm 1985. Vào tháng 8 cùng năm, công ty đã ký hợp đồng với IBM để phát triển một hệ điều hành mới có tên là OS/2. Dù cả hai công ty đã hoàn thành phiên bản đầu tiên của hệ điều hành này, nhưng mối quan hệ hợp tác của họ dần bị ảnh hưởng bởi sự khác biệt trong ý tưởng sáng tạo. Sau đó, Bill Gates đã phát hành một bản ghi nhớ nội bộ thông báo chấm dứt sự hợp tác trong dự án OS/2 và Microsoft sẽ chuyển hướng sang phát triển hệ điều hành Windows NT.

Phong cách quản lý

Kể từ khi Microsoft được thành lập vào năm 1975 cho đến năm 2006, Bill Gates đã đóng vai trò chủ chốt trong việc định hướng chiến lược sản phẩm của công ty. Ông đã tích cực mở rộng dòng sản phẩm và bảo vệ vững chắc vị trí của Microsoft trên thị trường. Danh tiếng của ông đã vượt xa nhiều người khác; vào đầu năm 1981, một giám đốc điều hành trong ngành đã công khai chỉ trích Gates vì thói quen không lắng nghe và không trả lời điện thoại. Một giám đốc khác nhớ lại rằng, sau khi được chỉ dẫn chơi một trò chơi điện tử và đánh bại người hướng dẫn với tỷ số rất cao, Gates đã nghiên cứu trò chơi này một cách chuyên sâu và trở thành một đối thủ rất đáng gờm.

Khi còn là giám đốc điều hành, Gates thường xuyên tham gia vào các cuộc họp với các nhà quản lý cấp cao và các chương trình phần mềm của Microsoft. Những người tham dự mô tả ông là người luôn sẵn sàng tranh luận trực tiếp và chỉ trích các đề xuất để làm rõ những điểm yếu trong chiến lược hoặc rủi ro đối với lợi ích lâu dài của công ty.

Gates thường xuyên ngắt lời các diễn giả bằng những câu hỏi chất vấn và yêu cầu họ phải bảo vệ các đề xuất của mình trước phản biện của ông cho đến khi ông hoàn toàn bị thuyết phục. Khi các cấp dưới có dấu hiệu trì hoãn, ông thường châm biếm nói rằng mình sẽ xử lý vấn đề vào cuối tuần.

Dù trong phần lớn thời gian tại Microsoft Gates chủ yếu đảm nhiệm vai trò quản lý và điều hành, ông cũng đã tham gia phát triển phần mềm, đặc biệt là các sản phẩm ngôn ngữ lập trình trong những năm đầu của công ty. Mặc dù không còn làm trưởng nhóm phát triển phần mềm từ thời điểm sản phẩm TRS-80 Model 100 ra đời, ông vẫn tiếp tục viết mã cho các sản phẩm của công ty cho đến năm 1989. Vào ngày 15 tháng 6 năm 2006, Gates thông báo rằng ông sẽ rời khỏi vị trí quản lý thường nhật để dành thời gian cho công tác từ thiện trong hai năm tiếp theo, và phân chia nhiệm vụ với Ray Ozzie đảm nhiệm quản lý hàng ngày và Craig Mundie phụ trách chiến lược sản phẩm dài hạn.

Vụ kiện chống độc quyền

Trong những năm cuối thập niên 1990, nhiều quyết định của Bill Gates trong quản lý Microsoft đã dẫn đến vụ kiện chống độc quyền nhắm vào tập đoàn này. Vào năm 1998, trong vụ kiện của chính phủ Hoa Kỳ chống lại Microsoft, Gates đã bị chỉ trích vì cách trả lời các câu hỏi trong quá trình lấy lời khai. Ông thường trả lời mơ hồ và né tránh, khiến cho luật sư David Boies phải tranh luận với ông về những từ như “cạnh tranh”, “quan tâm” và “chúng tôi”. Theo báo BusinessWeek, Gates thường trả lời lúng túng và liên tục nói “tôi không nhớ”, đến mức khiến thẩm phán chủ tọa phải bật cười. Những lời phủ nhận của Gates đã bị phản bác bằng các đoạn email mà ông đã gửi và nhận được.

Gates sau đó tuyên bố rằng ông chỉ đơn giản là phản đối việc luật sư Boies cố gắng hiểu sai ý nghĩa của những từ và hành động của ông. Ông giải thích rằng những hành động của ông trong quá trình thẩm vấn không phải là sự cố ý chống lại Boies, và nếu có hình phạt, thì sự khiếm nhã của luật sư Boies nên được nhắc đến trước tiên. Mặc dù Gates phủ nhận, quan tòa đã kết luận rằng Microsoft đã thực hiện hành vi độc quyền và bán kèm sản phẩm, điều này đã vi phạm đạo luật chống độc quyền Sherman.

Sau khi rời khỏi vị trí quản lý thường ngày tại Microsoft (mặc dù ông vẫn giữ vai trò chủ tịch), Bill Gates đã chuyển hướng sang các hoạt động từ thiện và tham gia vào nhiều dự án khác. Một trong những dự án đáng chú ý là việc ông mua lại bản quyền ghi hình các bài giảng của Richard Feynman về các định luật vật lý, được ghi lại tại Đại học Cornell năm 1964 bởi BBC. Các video này có thể được xem miễn phí thông qua dự án Tuva của Microsoft.

Vào tháng 4 năm 2010, Gates được mời đến Viện Công nghệ Massachusetts để nói chuyện với sinh viên về những thách thức mà thế giới sẽ phải đối mặt trong tương lai.

Cuộc sống cá nhân

Bill Gates kết hôn với Melinda French vào ngày 1 tháng 1 năm 1994. Họ có ba người con: Jennifer Katharine, Rory John, và Phoebe Adele. Gia đình sống trong một khu biệt thự rộng lớn ở Medina, bang Washington, với tầm nhìn ra hồ Washington. Theo số liệu công khai của quận King, vào năm 2006, khu biệt thự này có giá trị khoảng 125 triệu USD và thuế bất động sản hàng năm là 991.000 USD.

Vào đầu tháng 5 năm 2021, thông tin về việc Bill Gates và Melinda Gates ly hôn đã gây xôn xao dư luận toàn cầu. Dù cặp đôi từng được coi là hình mẫu lý tưởng trong giới tài phiệt, việc ly hôn của họ không diễn ra trong hòa bình và không có tranh chấp về tài sản. Ngay sau khi ly dị, nhiều tin đồn tiêu cực về Gates đã được truyền thông đăng tải, trong đó ông bị cáo buộc thường xuyên ngoại tình với cả người yêu cũ và các nhân viên của Microsoft. Microsoft cũng công bố rằng Gates đã có quan hệ ngoài luồng với một nữ nhân viên vào năm 2000.

Đến tháng 3 năm 2022, Melinda Gates lần đầu tiên lên tiếng trên truyền hình, xác nhận rằng cô đã bị chồng làm tổn thương nhiều lần. Quyết định ly hôn của cô không phải là do một sự kiện cụ thể mà là kết quả của sự thiếu tin tưởng kéo dài.

Khu biệt thự của Gates có diện tích 6.100 m², bao gồm một bể bơi dài 18 m với hệ thống âm nhạc dưới nước, một phòng tập thể thao rộng 230 m² và một phòng ăn rộng 93 m². Gates còn sở hữu bộ sưu tập Codex Leicester, gồm các trang viết tay của Leonardo da Vinci, mà ông đã mua với giá 30,8 triệu USD vào năm 1994. Gates là người yêu thích sách, và trên trần của phòng thư viện trong biệt thự có khắc một câu trong tiểu thuyết The Great Gatsby. Ông cũng thích chơi bài bridge, tennis và golf.

Gates đã liên tục có mặt trong danh sách tỷ phú của Forbes từ năm 1993 đến 2007 và giữ vị trí người giàu nhất thế giới từ 1995 đến 2007 và 2009. Năm 1999, tài sản của ông vượt qua 101 tỷ USD, và các phương tiện truyền thông đã gọi ông là “người giàu trăm tỷ đô”. Mặc dù sở hữu tài sản khổng lồ và thường xuyên di chuyển, Gates đã đặt vé máy bay hạng phổ thông cho đến năm 1997 trước khi mua một chiếc máy bay riêng. Từ năm 2000, giá trị cổ phần của ông tại Microsoft giảm do sự giảm giá cổ phiếu và việc ông đã đầu tư nhiều tỷ USD vào quỹ từ thiện. Trong một cuộc phỏng vấn năm 2006, Gates bày tỏ ước muốn không trở thành người giàu nhất thế giới vì không muốn sự chú ý mà danh hiệu này đem lại. Ngoài Microsoft, Gates cũng đầu tư vào các công ty khác và thành lập hãng Corbis vào năm 1989. Ông là giám đốc ban quản trị của Berkshire Hathaway từ năm 2004. Tháng 3 năm 2010, Gates đứng thứ hai trong danh sách những người giàu nhất thế giới sau Carlos Slim.

Công nhận

Bill Gates và Steve Jobs tại hội nghị D: All Things Digital lần thứ 5 (D5) vào năm 2007.

Vào năm 1987, Gates lần đầu tiên gia nhập danh sách tỷ phú của Forbes 400, ngay trước sinh nhật lần thứ 32 của mình. Ông trở thành tỷ phú tự thân trẻ nhất thế giới với tài sản 1,25 tỷ USD, tăng hơn 900 triệu USD so với năm trước.

Tạp chí Time đã vinh danh Gates là một trong những người có ảnh hưởng lớn nhất của thế kỷ 20 và là một trong 100 người có ảnh hưởng nhất trong các năm 2004, 2005, và 2006. Time cũng trao giải Nhân vật của năm 2005 cho Gates, vợ ông Melinda và Bono của nhóm nhạc U2 vì những đóng góp nhân đạo của họ. Vào năm 2006, Gates đứng thứ 8 trong danh sách “Anh hùng của thời đại.” Năm 1999, ông được The Sunday Times đưa vào “Danh sách những người quyền lực nhất,” và vào năm 1994, ông được Tạp chí Giám đốc điều hành vinh danh là CEO của năm. Ông đứng đầu trong “Top 50 Nhân vật Công nghệ” của Time năm 1998, xếp thứ hai trong “Danh sách 100 người nổi tiếng” của tờ Upside năm 1999, và nằm trong danh sách “Top 100 người ảnh hưởng trong truyền thông” của The Guardian năm 2001.

Năm 1994, Gates được trao danh hiệu Hội viên xuất sắc thứ 20 của Hiệp hội Máy tính Anh quốc. Ông đã nhận nhiều bằng tiến sĩ danh dự từ các trường đại học như Nyenrode Business University ở Hà Lan năm 2000, Viện Công nghệ Hoàng gia ở Stockholm năm 2002, Đại học Waseda ở Tokyo năm 2005, Đại học Thanh Hoa ở Bắc Kinh năm 2007, Đại học Harvard năm 2007, Viện Karolinska ở Stockholm năm 2008, và Đại học Cambridge năm 2009. Gates cũng là thành viên danh dự của Đại học Bắc Kinh từ năm 2007. Ông được phong tước Hiệp sĩ danh dự của Đế chế Anh (KBE) bởi Nữ hoàng Elizabeth II vào năm 2005, và một loài ruồi giả ong được đặt tên theo ông là Eristalis gatesi.

Vào tháng 11 năm 2006, Gates và vợ được trao Tước hiệu Đại bàng Aztec vì những hoạt động từ thiện toàn cầu, đặc biệt là tại Mexico với chương trình “Un país de lectores.” Vào tháng 10 năm 2009, Gates nhận Giải thưởng Bower 2010 trong lĩnh vực Người lãnh đạo kinh doanh của Viện Franklin vì những thành tựu trong kinh doanh và từ thiện. Năm 2010, ông được trao Giải bạc Buffalo của Hội Nam Hướng đạo Mỹ, giải thưởng cao nhất dành cho người lớn vì sự đóng góp cho tuổi trẻ.

Năm 2011, Gates được xếp hạng là một trong năm người quyền lực nhất trên thế giới theo tạp chí Forbes. Năm 2013, ông và vợ được Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ trao tặng Huy chương Phúc lợi công cộng.

Tiểu sử Bill Gates là một câu chuyện về sự thành công bền bỉ và tầm ảnh hưởng toàn cầu. Từ việc xây dựng Microsoft đến hoạt động từ thiện qua Quỹ Bill & Melinda Gates, Gates không ngừng cống hiến cho sự tiến bộ và phát triển xã hội. Những thành tựu của ông sẽ tiếp tục là nguồn cảm hứng cho thế hệ mai sau và đóng góp của ông sẽ luôn được ghi nhớ trong lịch sử.