Tại sao hạ đường huyết lại nguy hiểm? Những sự thật cần biết!

Hạ đường huyết, hay còn gọi là tình trạng glucose trong máu giảm thấp hơn mức bình thường, là một vấn đề sức khỏe đáng quan tâm, đặc biệt đối với những người mắc bệnh tiểu đường. Mặc dù được biết đến nhiều nhất là một phản ứng phụ của việc điều trị tiểu đường, hạ đường huyết cũng có thể xảy ra ở những người không mắc bệnh này do nhiều nguyên nhân khác nhau. 

Tình trạng này không chỉ gây ra các triệu chứng khó chịu như chóng mặt, mệt mỏi, và run rẩy mà còn có thể đe dọa tính mạng nếu không được xử lý kịp thời. Hiểu biết nguyên nhân và cách phòng ngừa hạ đường huyết sẽ giúp chúng ta có những bước đi phù hợp để duy trì một cuộc sống khỏe mạnh và an toàn.

Hạ đường huyết là gì?

Hạ đường huyết, còn được gọi là hypoglycemia, là tình trạng mức đường trong máu của một người giảm xuống dưới mức bình thường, thường là dưới 70 mg/dL. Đây là một tình trạng có thể xảy ra đối với bất kỳ ai nhưng phổ biến hơn ở những người mắc bệnh tiểu đường. 

Hạ đường huyết có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau, bao gồm chóng mặt, mệt mỏi, run rẩy, mồ hôi lạnh, nhịp tim nhanh, và cảm giác đói bất thường. Nếu không được xử lý kịp thời, tình trạng này có thể trở nên nghiêm trọng, dẫn đến lú lẫn, co giật, thậm chí mất ý thức. Việc theo dõi và duy trì mức đường huyết ổn định là rất quan trọng để ngăn ngừa và điều trị hạ đường huyết, đặc biệt là đối với những người đang điều trị tiểu đường.

Tầm quan trọng của việc duy trì mức đường huyết ổn định

+) Năng lượng liên tục cho cơ thể: Một mức đường huyết ổn định cung cấp năng lượng liên tục cho cơ thể, giúp duy trì chức năng của não và các cơ quan khác ở mức tối ưu.

+) Phòng ngừa biến chứng tiểu đường: Ở người bệnh tiểu đường, việc kiểm soát chặt chẽ mức đường huyết giúp giảm nguy cơ phát triển các biến chứng nghiêm trọng, bao gồm bệnh thận, tổn thương thần kinh, và các vấn đề về mắt.

+) Giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch: Cả đường huyết cao và thấp đều có thể ảnh hưởng xấu đến tim. Duy trì mức đường huyết ổn định giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.

+) Cải thiện sự tập trung và hiệu suất công việc: Mức đường huyết cân bằng giúp cải thiện khả năng tập trung và hiệu suất công việc, vì não bộ phụ thuộc nhiều vào glucose làm nhiên liệu.

+) Phòng ngừa hạ đường huyết và các tình trạng khẩn cấp khác: Việc duy trì mức đường huyết ổn định giúp tránh được tình trạng hạ đường huyết, có thể dẫn đến các triệu chứng nguy hiểm như mất ý thức hoặc co giật.

Nguyên nhân gây hạ đường huyết

Hạ đường huyết, còn gọi là hypoglycemia, xảy ra khi lượng đường trong máu giảm xuống dưới mức bình thường. Điều này có thể gây ra nhiều triệu chứng khó chịu và đôi khi nguy hiểm. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, từ việc sử dụng thuốc không đúng cách đến lối sống và các vấn đề sức khỏe khác. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến gây ra hạ đường huyết:

Sử dụng thuốc điều trị tiểu đường không đúng cách

Thuốc điều trị tiểu đường, đặc biệt là insulin và các loại thuốc kích thích tiết insulin như sulfonylureas, có thể gây ra hạ đường huyết nếu không được sử dụng đúng cách. Việc dùng quá liều, không ăn uống đủ sau khi tiêm insulin, hoặc tiêm vào một khu vực cơ thể với lượng mỡ ít có thể làm tăng tốc độ hấp thụ insulin, dẫn đến giảm đột ngột lượng đường trong máu.

Bỏ bữa hoặc ăn không đủ

Bữa ăn là nguồn cung cấp glucose chính cho cơ thể. Khi bỏ bữa hoặc không ăn đủ lượng thức ăn cần thiết, cơ thể sẽ thiếu nguồn năng lượng để duy trì mức đường huyết ổn định. Điều này là đặc biệt quan trọng với những người mắc bệnh tiểu đường, những người cần phải cân nhắc kỹ lưỡng lượng carbohydrate tiêu thụ để tránh tình trạng hạ đường huyết.

Tập thể dục quá sức

Tập thể dục là một phần quan trọng của việc quản lý tiểu đường và sức khỏe tổng thể. Tuy nhiên, tập luyện quá sức hoặc không bổ sung đủ carbohydrate trước và sau khi tập có thể dẫn đến hạ đường huyết. Cơ thể sử dụng glucose trong máu nhanh hơn trong quá trình tập luyện, và nếu không được bổ sung kịp thời, mức đường trong máu có thể giảm nhanh chóng.

Tác dụng phụ của rượu và các chất kích thích

Rượu và một số chất kích thích khác có thể ảnh hưởng đến khả năng của gan trong việc sản xuất glucose, điều cần thiết để duy trì mức đường huyết ổn định. Uống rượu mà không ăn uống có thể gây ra hạ đường huyết nghiêm trọng, đặc biệt là ở những người dùng insulin hoặc các loại thuốc tiểu đường khác.

Điều kiện sức khỏe khác ảnh hưởng đến chuyển hóa glucose

Các tình trạng sức khỏe khác như rối loạn chức năng gan, suy thận, và rối loạn hormon cũng có thể ảnh hưởng đến mức đường huyết. Các bệnh này có thể làm giảm khả năng của cơ thể trong việc sản xuất hoặc phản ứng với insulin, dẫn đến biến động mức đường trong máu.

Việc nhận thức về các nguyên nhân này không chỉ giúp người bệnh tiểu đường quản lý tốt tình trạng sức khỏe của mình mà còn giúp họ tránh được các tình huống nguy hiểm liên quan đến hạ đường huyết

Triệu chứng của hạ đường huyết

Hạ đường huyết là một tình trạng y tế có thể gây ra nhiều triệu chứng từ nhẹ đến nghiêm trọng. Các triệu chứng của hạ đường huyết thường phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng và tốc độ giảm glucose trong máu. Dưới đây là một số triệu chứng phổ biến cũng như các dấu hiệu cảnh báo nghiêm trọng đòi hỏi sự can thiệp y tế khẩn cấp.

Triệu chứng phổ biến

• Chóng mặt và mệt mỏi: Khi mức đường huyết giảm, não bộ nhận được ít năng lượng hơn, dẫn đến cảm giác chóng mặt và mệt mỏi. Đây là một trong những triệu chứng đầu tiên và phổ biến nhất mà người bệnh có thể nhận thấy.
• Run rẩy và cảm giác đói bất thường: Hạ đường huyết thường khiến cơ thể cảm thấy run rẩy và một cảm giác đói liên tục, do cơ thể cố gắng kích hoạt các phản ứng sinh hóa để tăng mức đường huyết.
• Nhịp tim nhanh và mồ hôi lạnh: Khi glucose trong máu giảm, các hormone như adrenaline được giải phóng, gây ra những triệu chứng này như một phần của phản ứng “chiến hoặc chạy” của cơ thể.

Triệu chứng nghiêm trọng

• Rối loạn thần kinh như lời nói lắp bắp hoặc khó hiểu: Sự thiếu hụt glucose nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến chức năng thần kinh, dẫn đến khó nói hoặc ngôn ngữ không rõ ràng.
• Mất ý thức hoặc co giật: Đây là các triệu chứng rất nghiêm trọng và đòi hỏi sự can thiệp y tế ngay lập tức. Mất ý thức có thể xảy ra khi mức đường trong máu giảm quá mức, không còn đủ để duy trì chức năng não bộ.
• Thay đổi tâm trạng bất thường, như cáu kỉnh hoặc kích động: Sự thay đổi trong hành vi và tâm trạng có thể là dấu hiệu của sự thay đổi nồng độ glucose, đòi hỏi sự chú ý và có thể cần sự can thiệp để tránh hậu quả nghiêm trọng.

Khi nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào trong số này, đặc biệt là các triệu chứng nghiêm trọng, người bệnh hoặc người chăm sóc cần phải hành động ngay lập tức, bao gồm việc dùng đường hoặc một sản phẩm carbohydrate nhanh để tăng cấp glucose hoặc tìm kiếm sự can thiệp y tế khẩn cấp nếu cần. Hạ đường huyết là một tình trạng y tế cấp bách và cần được quản lý cẩn thận để tránh biến chứng.

Điều trị và phòng ngừa hạ đường huyết

Hạ đường huyết có thể gây ra các tình huống khẩn cấp y tế, nhưng may mắn thay, nó cũng là một tình trạng có thể được quản lý và phòng ngừa hiệu quả thông qua các biện pháp chăm sóc sức khỏe thích hợp. Dưới đây là những hướng dẫn cụ thể về cách điều trị và phòng ngừa hạ đường huyết:

Điều chỉnh liều lượng thuốc theo chỉ định bác sĩ

Một trong những nguyên nhân chính gây hạ đường huyết là việc sử dụng không đúng cách các loại thuốc điều trị tiểu đường, đặc biệt là insulin. Để tránh điều này, bệnh nhân cần thực hiện chính xác theo chỉ định của bác sĩ về liều lượng và thời điểm sử dụng thuốc. Bác sĩ có thể điều chỉnh liều lượng dựa trên các yếu tố như chế độ ăn, mức độ hoạt động thể chất, và kết quả theo dõi đường huyết thường xuyên. Không bao giờ tự ý thay đổi liều lượng mà không có sự đồng ý của bác sĩ, vì điều này có thể dẫn đến biến cố hạ đường huyết nguy hiểm.

Chế độ ăn uống cân bằng và thường xuyên

Duy trì một chế độ ăn uống cân bằng, bao gồm đầy đủ các nhóm thực phẩm như carbohydrate, protein và chất béo lành mạnh, là cách hiệu quả để kiểm soát mức đường trong máu. Người bệnh tiểu đường nên ăn các bữa nhỏ và thường xuyên hơn để tránh sự biến động lớn của đường huyết. Thêm vào đó, hãy chọn các loại thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp, điều này giúp duy trì mức đường huyết ổn định hơn sau khi ăn.

Theo dõi đường huyết định kỳ

Theo dõi thường xuyên mức đường huyết là bước không thể thiếu trong việc quản lý tiểu đường và phòng ngừa hạ đường huyết. Việc này giúp người bệnh nhận biết được các mẫu biến động của đường huyết và có những điều chỉnh kịp thời trong chế độ ăn uống, lối sống và liều lượng thuốc. Các thiết bị đo đường huyết hiện đại ngày nay giúp việc theo dõi trở nên dễ dàng và chính xác hơn.

Các biện pháp an toàn khi tập thể dục

Tập thể dục đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý tiểu đường và sức khỏe tổng thể. Tuy nhiên, để tránh nguy cơ hạ đường huyết, bệnh nhân tiểu đường cần lưu ý ăn một bữa nhẹ giàu carbohydrate trước khi tập luyện, kiểm tra mức đường huyết trước, trong và sau khi tập, và luôn mang theo nguồn carbohydrate dễ tiêu (như kẹo hoặc nước ép trái cây) để sử dụng ngay lập tức nếu có dấu hiệu hạ đường huyết.

Bằng cách tuân theo các hướng dẫn này, người bệnh tiểu đường có thể giảm thiểu rủi ro và quản lý tốt tình trạng hạ đường huyết, duy trì một cuộc sống khỏe mạnh và hoạt động bình thường.

Bằng cách hiểu rõ các nguyên nhân dẫn đến hạ đường huyết và áp dụng các biện pháp điều trị thích hợp, mỗi người có thể giảm thiểu rủi ro và duy trì một mức đường huyết ổn định. Đừng ngại tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia y tế nếu bạn gặp phải hoặc nghi ngờ các triệu chứng của hạ đường huyết để đảm bảo an toàn cho sức khỏe của bạn và người thân trong gia đình