Rối loạn lưỡng cực là gì? Cách khắc phục căn bệnh tâm lý này

Rối loạn lưỡng cực, còn được gọi là bệnh hưng cảm lưỡng cực, là một căn bệnh tâm lý phức tạp ảnh hưởng đến tâm trạng, suy nghĩ và hành vi của người bệnh. Vậy rối loạn lưỡng cực là gì? Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin đầy đủ về rối loạn lưỡng cực, giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân, biểu hiện, các dạng rối loạn lưỡng cực và cách điều trị hiệu quả.

Rối loạn lưỡng cực là gì?

Dưới đây là khái niệm và phân loại rối loạn lưỡng cực:

Khái niệm

Rối loạn lưỡng cực, còn được gọi là bệnh hưng trầm cảm, là một bệnh tâm thần được đặc trưng bởi những thay đổi tâm trạng thất thường. Người bệnh có thể trải qua các giai đoạn hưng phấn hoặc trầm cảm kéo dài từ vài ngày đến vài tuần.

Phân loại

Có hai loại chính của rối loạn lưỡng cực:

• Rối loạn lưỡng cực loại I: Loại này được đặc trưng bởi các giai đoạn hưng phấn (còn gọi là cơn hưng cảm) nghiêm trọng, có thể kèm theo các triệu chứng hảo lớn, tăng động và giảm nhu cầu ngủ. Sau đó, người bệnh có thể trải qua các giai đoạn trầm cảm (còn gọi là cơn trầm cảm) nghiêm trọng.
• Rối loạn lưỡng cực loại II: Loại này được đặc trưng bởi các giai đoạn hưng phấn nhẹ (còn gọi là cơn hưng cảm nhẹ) và cơn trầm cảm nghiêm trọng.

Ngoài ra, còn có một số loại rối loạn lưỡng cực khác:

• Rối loạn lưỡng cực vòng tròn: Loại này được đặc trưng bởi sự luân phiên nhanh chóng giữa các giai đoạn hưng phấn và trầm cảm.
• Rối loạn lưỡng cực hỗn hợp: Loại này được đặc trưng bởi các triệu chứng hưng phấn và trầm cảm xảy ra cùng lúc hoặc xen kẽ nhau trong thời gian ngắn.

Nguyên nhân gây rối loạn lưỡng cực

Rối loạn lưỡng cực, còn được gọi là bệnh hưng trầm cảm, là một bệnh tâm thần phức tạp với nhiều nguyên nhân. Hiện nay, khoa học vẫn chưa xác định được nguyên nhân chính xác gây ra rối loạn lưỡng cực, nhưng các nghiên cứu cho thấy đây là kết quả của sự tương tác giữa các yếu tố di truyền, sinh học và môi trường.

Yếu tố di truyền

Rối loạn lưỡng cực có thể chạy trong gia đình.

Các nghiên cứu cho thấy, nếu cha mẹ hoặc anh chị em ruột bị rối loạn lưỡng cực, nguy cơ mắc bệnh của bạn sẽ cao hơn so với người bình thường.

Tuy nhiên, việc mang gen rối loạn lưỡng cực không có nghĩa là bạn nhất định sẽ mắc bệnh.

Yếu tố sinh học

Sự mất cân bằng hóa chất não:

Não bộ của người bị rối loạn lưỡng cực có thể có sự mất cân bằng các chất dẫn truyền thần kinh, chẳng hạn như serotonin, dopamine và norepinephrine.

Những thay đổi này có thể ảnh hưởng đến tâm trạng, suy nghĩ và hành vi.

Cấu trúc và chức năng não:

Một số nghiên cứu hình ảnh não bộ cho thấy người bị rối loạn lưỡng cực có sự khác biệt về cấu trúc và chức năng ở một số vùng não, đặc biệt là vùng điều chỉnh cảm xúc và kiểm soát hành vi.

Yếu tố môi trường

Một số sự kiện trong cuộc sống, chẳng hạn như chấn thương (bị lạm dụng, bạo lực), căng thẳng (mất việc làm, ly hôn) hoặc thay đổi lớn trong cuộc sống (chuyển nhà, sinh con) có thể kích hoạt hoặc làm trầm trọng thêm các triệu chứng rối loạn lưỡng cực ở những người có gen bệnh.

Lạm dụng chất kích thích

Việc sử dụng rượu bia, ma túy hoặc các chất kích thích khác có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng rối loạn lưỡng cực và làm cho việc điều trị trở nên khó khăn hơn.

Biểu hiện của rối loạn lưỡng cực

Rối loạn lưỡng cực, còn được gọi là bệnh hưng trầm cảm, là một bệnh tâm thần được đặc trưng bởi những thay đổi tâm trạng thất thường. Biểu hiện của rối loạn lưỡng cực có thể khác nhau ở mỗi người, nhưng thường bao gồm các cơn hưng phấn và cơn trầm cảm.

Dưới đây là một số biểu hiện phổ biến của rối loạn lưỡng cực:

Biểu hiện của cơn hưng phấn

Cảm thấy hưng phấn hoặc hân hoan: Người bệnh có thể cảm thấy vui vẻ, tràn đầy năng lượng và lạc quan một cách quá mức.

Tăng năng lượng: Người bệnh có thể cảm thấy tràn đầy năng lượng và không cần ngủ nhiều.

Suy nghĩ nhanh và nói nhiều: Người bệnh có thể có nhiều ý tưởng và nói chuyện liên tục, đôi khi khó theo kịp.

Có ý tưởng lớn: Người bệnh có thể có những ý tưởng tham vọng hoặc phi thực tế, chẳng hạn như bắt đầu một doanh nghiệp mới hoặc trở thành ngôi sao nổi tiếng.

Hành vi liều lĩnh: Người bệnh có thể đưa ra những quyết định vội vàng và liều lĩnh, chẳng hạn như tiêu xài quá mức hoặc tham gia vào các hoạt động nguy hiểm.

Lạm dụng chất kích thích: Người bệnh có thể lạm dụng rượu bia, ma túy hoặc các chất kích thích khác.

Biểu hiện của cơn trầm cảm

Cảm thấy buồn bã hoặc tuyệt vọng: Người bệnh có thể cảm thấy buồn bã, chán nản và mất hứng thú với mọi thứ.

Mất năng lượng: Người bệnh có thể cảm thấy mệt mỏi và thiếu năng lượng.

Khó tập trung: Người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc tập trung vào công việc hoặc học tập.

Thay đổi khẩu vị và thói quen ngủ: Người bệnh có thể ăn ít hoặc nhiều hơn bình thường, và có thể ngủ quá nhiều hoặc quá ít.

Cảm thấy vô giá trị: Người bệnh có thể cảm thấy mình vô giá trị hoặc không xứng đáng được yêu thương.

Suy nghĩ về cái chết hoặc tự tử: Người bệnh có thể có những suy nghĩ về cái chết hoặc tự tử.

Cách điều trị rối loạn lưỡng cực

Phương pháp điều trị rối loạn lưỡng cực thường bao gồm:

Liệu pháp tâm lý

Liệu pháp tâm lý là một phần quan trọng trong điều trị rối loạn lưỡng cực.

Có nhiều loại liệu pháp tâm lý khác nhau có thể hiệu quả cho người bị rối loạn lưỡng cực, bao gồm:

Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT): CBT giúp người bệnh nhận thức và thay đổi những suy nghĩ và hành vi tiêu cực góp phần gây ra các triệu chứng.

Liệu pháp tâm lý giao tiếp giữa các cá nhân (IPT): IPT giúp người bệnh cải thiện các kỹ năng giao tiếp và giải quyết vấn đề, từ đó giảm thiểu căng thẳng và cải thiện các mối quan hệ.

Liệu pháp tâm lý hỗ trợ (SPT): SPT cung cấp cho người bệnh sự hỗ trợ và hướng dẫn cần thiết để đối phó với các triệu chứng và quản lý bệnh.

Dùng thuốc

Thuốc có thể được sử dụng để ổn định tâm trạng và kiểm soát các triệu chứng của rối loạn lưỡng cực.

Loại thuốc thường được sử dụng để điều trị rối loạn lưỡng cực bao gồm:

Thuốc chống loạn thần: Thuốc chống loạn thần giúp ổn định tâm trạng và kiểm soát các triệu chứng hưng phấn, chẳng hạn như olanzapine, quetiapine, risperidone.

Thuốc chống trầm cảm: Thuốc chống trầm cảm giúp cải thiện các triệu chứng trầm cảm, chẳng hạn như fluoxetine, sertraline, citalopram.

Thuốc ổn định tâm trạng: Thuốc ổn định tâm trạng giúp ngăn ngừa các cơn hưng phấn và trầm cảm, chẳng hạn như lithium, valproate.

Việc sử dụng thuốc cần được theo dõi chặt chẽ bởi bác sĩ tâm thần để đảm bảo hiệu quả và an toàn.

Các phương pháp điều trị khác

Sốc điện: Sốc điện có thể được sử dụng để điều trị các trường hợp rối loạn lưỡng cực nghiêm trọng không đáp ứng với thuốc.

Trị liệu ánh sáng: Trị liệu ánh sáng có thể giúp cải thiện các triệu chứng trầm cảm ở một số người bị rối loạn lưỡng cực.

Điều quan trọng

Việc điều trị rối loạn lưỡng cực cần được thực hiện theo hướng dẫn của bác sĩ tâm thần.

Mỗi người bệnh cần có một phác đồ điều trị phù hợp với tình trạng cụ thể.

Người bệnh cần tuân thủ theo phác đồ điều trị một cách nghiêm túc và thường xuyên.

Người bệnh cần chia sẻ cởi mở với bác sĩ về những khó khăn và cảm xúc của mình.

Gia đình và bạn bè cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ người bệnh.

Rối loạn lưỡng cực là một căn bệnh tâm lý phức tạp nhưng có thể điều trị được. Chẩn đoán và điều trị sớm là vô cùng quan trọng để kiểm soát bệnh và nâng cao chất lượng cuộc sống của người bệnh. Hiểu rõ về rối loạn lưỡng cực là gì và cách điều trị hiệu quả sẽ giúp bạn và những người xung quanh đối mặt với căn bệnh này một cách tích cực và hiệu quả hơn.