Men gan cao là gì? Nguyên nhân và cách phòng ngừa hiệu quả

Gan là cơ quan quan trọng trong cơ thể, đóng vai trò thiết yếu trong việc thanh lọc độc tố, sản xuất protein và tiêu hóa chất béo. Men gan cao là tình trạng lượng men gan trong máu tăng cao hơn bình thường, báo hiệu gan đang bị tổn thương. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin đầy đủ về men gan cao, giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân, biểu hiện, tác hại và cách phòng ngừa hiệu quả.

Men gan cao là gì?

Dưới đây là khái niệm cơ bản và các loại men gan chính:

Khái niệm

Men gan cao là tình trạng nồng độ các enzym (men) do gan sản xuất tăng cao trong máu. Men gan đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa thức ăn và các chất độc hại trong cơ thể. Khi gan bị tổn thương hoặc gặp vấn đề, các tế bào gan có thể bị phá hủy, giải phóng men gan vào máu.

Có hai loại men gan chính

Men AST (Aspartate aminotransferase): Men AST được tìm thấy nhiều trong gan và cơ tim. Nồng độ AST tăng cao có thể do tổn thương gan, nhồi máu cơ tim hoặc các bệnh lý cơ bắp khác.

Men ALT (Alanine aminotransferase): Men ALT được tìm thấy nhiều nhất trong gan. Nồng độ ALT tăng cao thường là dấu hiệu của tổn thương gan, bao gồm viêm gan, xơ gan và ung thư gan.

Nguyên nhân gây men gan cao

Có nhiều nguyên nhân gây men gan cao, phổ biến nhất bao gồm:

Viêm gan virus

Viêm gan A, B và C là những nguyên nhân phổ biến nhất gây tổn thương gan và làm tăng men gan.

Mỗi loại virus gây ra các triệu chứng và mức độ nghiêm trọng khác nhau.

Viêm gan A thường lây truyền qua đường tiêu hóa, trong khi viêm gan B và C lây truyền qua đường máu hoặc đường tình dục.

Uống nhiều rượu bia

Rượu bia là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tổn thương gan và làm tăng men gan.

Uống nhiều rượu bia trong thời gian dài có thể dẫn đến gan nhiễm mỡ, viêm gan và xơ gan.

Bệnh gan nhiễm mỡ

Bệnh gan nhiễm mỡ là tình trạng tích tụ nhiều mỡ trong gan.

Có hai loại chính: gan nhiễm mỡ không do rượu bia và gan nhiễm mỡ do rượu bia.

Gan nhiễm mỡ không do rượu bia thường gặp ở người thừa cân, béo phì, tiểu đường loại 2 và có cholesterol cao.

Sử dụng thuốc

Một số loại thuốc, bao gồm thuốc giảm đau, thuốc kháng sinh và thuốc chống ung thư, có thể gây tổn thương gan và làm tăng men gan.

Cần sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ và thông báo cho bác sĩ biết về tất cả các loại thuốc bạn đang dùng, bao gồm cả thuốc kê đơn, thuốc không kê đơn và thực phẩm chức năng.

Bệnh tự miễn

Một số bệnh tự miễn, chẳng hạn như viêm gan tự miễn và xơ gan tự miễn, có thể tấn công gan và làm tăng men gan.

Các bệnh này khiến hệ miễn dịch của cơ thể tấn công các tế bào gan khỏe mạnh.

Bệnh lý mật

Tắc nghẽn đường mật có thể làm tăng men gan ALP và GGT.

Sỏi mật, khối u hoặc chấn thương có thể gây tắc nghẽn đường mật.

Ung thư gan

Ung thư gan có thể làm tăng men gan AST, ALT và ALP.

Ung thư gan có thể do nhiều nguyên nhân, bao gồm viêm gan virus, xơ gan và sử dụng rượu bia.

Biểu hiện của men gan cao

Hầu hết mọi người không có triệu chứng khi men gan cao. Men gan cao thường được phát hiện thông qua xét nghiệm máu định kỳ hoặc khi bạn đi khám bác sĩ vì các lý do khác.

Tuy nhiên, một số người có thể có các triệu chứng sau:

• Mệt mỏi: Đây là triệu chứng phổ biến nhất của men gan cao.
• Buồn nôn và nôn: Các triệu chứng này có thể do gan không hoạt động tốt và không thể loại bỏ độc tố khỏi cơ thể.
• Chán ăn: Mất cảm giác thèm ăn có thể do gan không sản xuất đủ protein và các chất dinh dưỡng khác cần thiết cho cơ thể.
• Đau bụng: Đau ở vùng bụng phía trên bên phải có thể do gan sưng to hoặc viêm.
• Vàng da (da và mắt chuyển sang màu vàng): Đây là dấu hiệu của sự tích tụ bilirubin trong máu, do gan không thể xử lý bilirubin một cách hiệu quả. Bilirubin là một chất màu vàng được tạo ra khi gan phá vỡ các tế bào máu đỏ cũ.
• Nước tiểu sẫm màu: Nước tiểu sẫm màu có thể do sự bài tiết bilirubin dư thừa vào nước tiểu.
• Phân nhạt màu: Phân nhạt màu có thể do sự thiếu hụt muối mật trong phân, do gan không sản xuất đủ muối mật.

Cần lưu ý rằng những triệu chứng này cũng có thể do các bệnh lý khác gây ra. Do đó, nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào trong số này, điều quan trọng là phải đi khám bác sĩ để được chẩn đoán chính xác.

Tác hại của men gan cao

Mặc dù men gan cao thường không có triệu chứng rõ ràng, nhưng nếu không được điều trị kịp thời, nó có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của bạn. Dưới đây là một số tác hại nguy hiểm của men gan cao:

Viêm gan

Men gan cao là dấu hiệu cảnh báo sớm của viêm gan, một tình trạng viêm gan do nhiều nguyên nhân như virus, vi khuẩn, ký sinh trùng, rượu bia, thuốc men, v.v. Viêm gan cấp tính nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến suy gan, thậm chí tử vong. Viêm gan mãn tính có thể tiến triển thành xơ gan và ung thư gan.

Xơ gan

Xơ gan là tình trạng gan bị tổn thương và xơ hóa, do sự tích tụ mô sẹo thay thế cho mô gan khỏe mạnh. Xơ gan do nhiều nguyên nhân, bao gồm viêm gan virus, nghiện rượu, gan nhiễm mỡ, v.v. Xơ gan có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như tăng huyết áp tĩnh mạch cửa, suy gan, xuất huyết tiêu hóa, ung thư gan.

Ung thư gan

Ung thư gan là một căn bệnh ung thư nguy hiểm, có tỷ lệ tử vong cao. Men gan cao có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm của ung thư gan, đặc biệt là ở những người có nguy cơ cao như: người bị viêm gan virus B hoặc C, người nghiện rượu, người mắc bệnh xơ gan.

Suy gan

Suy gan là tình trạng gan ngừng hoạt động, không thể thực hiện các chức năng quan trọng như thải độc, sản xuất protein, tổng hợp các yếu tố đông máu. Suy gan có thể do nhiều nguyên nhân, bao gồm viêm gan virus, xơ gan, ngộ độc thuốc, v.v. Suy gan là một tình trạng cấp cứu y tế, cần được điều trị kịp thời để tránh tử vong.

Các biến chứng khác

Men gan cao cũng có thể dẫn đến một số biến chứng khác như:

• Mệt mỏi
• Buồn nôn và nôn
• Chán ăn
• Đau bụng

Vàng da (da và mắt chuyển sang màu vàng)

• Nước tiểu sẫm màu
• Phân nhạt màu
• Rối loạn ý thức
• Dễ bị bầm tím hoặc chảy máu

Ngoài ra, men gan cao còn có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và chất lượng cuộc sống của bạn.

Cách phòng ngừa men gan cao

Mặc dù men gan cao thường không có triệu chứng rõ ràng, nhưng nếu không được điều trị kịp thời, nó có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của bạn.

Do đó, việc phòng ngừa men gan cao là vô cùng quan trọng. Dưới đây là một số cách phòng ngừa men gan cao hiệu quả:

Hạn chế rượu bia

Rượu bia là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tổn thương gan và làm tăng men gan. Do đó, để phòng ngừa men gan cao, bạn cần hạn chế hoặc tốt nhất là cai rượu bia hoàn toàn.

Nếu bạn không thể cai rượu bia hoàn toàn, hãy cố gắng hạn chế lượng rượu bia tiêu thụ mỗi ngày. Nên uống rượu bia có chừng mực, không nên uống quá nhiều trong một lần và không nên uống thường xuyên.

Duy trì cân nặng hợp lý

Thừa cân, béo phì là một yếu tố nguy cơ gây bệnh gan nhiễm mỡ, từ đó dẫn đến tăng men gan. Do đó, việc duy trì cân nặng hợp lý là rất quan trọng để phòng ngừa men gan cao.

Bạn nên theo dõi cân nặng của mình thường xuyên và áp dụng chế độ ăn uống và tập luyện hợp lý để giảm cân nếu bạn đang thừa cân hoặc béo phì.

Ăn uống lành mạnh

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe gan. Để phòng ngừa men gan cao, bạn nên ăn uống lành mạnh với những thực phẩm tốt cho gan như:

Rau xanh: Rau xanh chứa nhiều vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa giúp bảo vệ gan khỏi các tác nhân gây hại.

Trái cây: Trái cây cũng là nguồn cung cấp vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa dồi dào cho cơ thể.

Ngũ cốc nguyên hạt: Ngũ cốc nguyên hạt chứa nhiều chất xơ giúp cải thiện hệ tiêu hóa và hỗ trợ chức năng gan.

Cá béo: Cá béo chứa nhiều axit béo omega-3 có lợi cho sức khỏe tim mạch và gan.

Thực phẩm giàu protein: Thực phẩm giàu protein giúp gan sản xuất albumin, một loại protein quan trọng cho chức năng gan.

Bên cạnh đó, bạn cũng nên hạn chế các thực phẩm không tốt cho gan như:

• Thực phẩm chế biến sẵn: Thực phẩm chế biến sẵn thường chứa nhiều muối, đường và chất béo bão hòa, không tốt cho sức khỏe gan.
• Đồ ăn nhanh: Đồ ăn nhanh cũng chứa nhiều muối, đường và chất béo bão hòa, không tốt cho sức khỏe gan.
• Thực phẩm nhiều dầu mỡ: Thực phẩm nhiều dầu mỡ khiến gan phải hoạt động nhiều hơn để tiêu hóa, từ đó có thể dẫn đến tổn thương gan.
• Đồ ngọt: Đồ ngọt chứa nhiều đường fructose có thể gây hại cho gan.

Tập thể dục thường xuyên

Tập thể dục thường xuyên giúp cải thiện sức khỏe tim mạch, giảm cân và hỗ trợ chức năng gan.

Bạn nên tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, hầu hết các ngày trong tuần. Bạn có thể chọn các bài tập phù hợp với sở thích và thể trạng của mình như đi bộ, chạy bộ, bơi lội, đạp xe, yoga, v.v.

Ngủ đủ giấc

Ngủ đủ giấc giúp cơ thể phục hồi và tái tạo sức khỏe, bao gồm cả sức khỏe gan.

Bạn nên ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi đêm.

Tránh tiếp xúc với hóa chất độc hại:

Một số hóa chất độc hại như benzen, carbon tetrachloride, tetrachloroethylene có thể gây hại cho gan.

Do đó, bạn cần tránh tiếp xúc với các hóa chất này trong môi trường làm việc hoặc trong sinh hoạt hàng ngày.

Men gan cao là vấn đề sức khỏe cần được quan tâm và chú trọng phòng ngừa. Hãy áp dụng những cách phòng ngừa hiệu quả được chia sẻ trong bài viết này để bảo vệ lá gan của bạn và duy trì sức khỏe tốt. Nên đi khám bác sĩ nếu bạn có bất kỳ biểu hiện nào của men gan cao để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.