Cường giáp là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Cường giáp là một rối loạn nội tiết tố nghiêm trọng ảnh hưởng đến tuyến giáp, khiến cơ thể sản xuất quá nhiều hormone tuyến giáp. Bệnh lý này có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Vậy, cường giáp là gì? Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn thông tin đầy đủ về căn bệnh này, từ nguyên nhân, triệu chứng đến cách điều trị hiệu quả.

Cường giáp là gì?

Dưới đây là khái niệm cơ bản và nguyên nhân của cường giáp:

Khái niệm

Cường giáp là tình trạng tuyến giáp hoạt động quá mức, sản xuất ra nhiều hormone tuyến giáp hơn nhu cầu của cơ thể. Hormone tuyến giáp đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh nhiều chức năng cơ thể, bao gồm tỷ lệ trao đổi chất, nhịp tim và huyết áp. Khi tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone, các chức năng này sẽ bị đẩy nhanh dẫn đến nhiều triệu chứng và biến chứng nguy hiểm.

Nguyên nhân

Có nhiều nguyên nhân gây cường giáp, bao gồm:

• Bệnh Basedow: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất của cường giáp, do hệ thống miễn dịch tấn công nhầm tuyến giáp khiến tuyến sản xuất quá nhiều hormone.
• Bướu cổ: Bướu cổ lành tính hoặc ác tính có thể phát triển trong tuyến giáp và sản xuất quá nhiều hormone.
• Viêm tuyến giáp: Viêm tuyến giáp do vi khuẩn hoặc virus có thể khiến tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone tạm thời.
• Sử dụng quá nhiều hormone tuyến giáp: Việc sử dụng hormone tuyến giáp quá mức để điều trị suy giáp có thể dẫn đến cường giáp.
• Một số nguyên nhân khác: Một số bệnh lý tự miễn dịch khác, di truyền, tiếp xúc với i-ốt phóng xạ,…

Triệu chứng của cường giáp

Cường giáp là tình trạng tuyến giáp hoạt động quá mức, sản xuất ra nhiều hormone tuyến giáp hơn mức bình thường. Điều này có thể dẫn đến một loạt các triệu chứng ảnh hưởng đến nhiều bộ phận khác nhau của cơ thể.

Triệu chứng phổ biến nhất của cường giáp bao gồm:

• Tim đập nhanh hoặc hồi hộp
• Run tay
• Mệt mỏi
• Giảm cân không giải thích được
• Sợ nóng hoặc không chịu được nhiệt
• Tăng tiết mồ hôi
• Rối loạn giấc ngủ
• Lo lắng hoặc bồn chồn
• Thay đổi tâm trạng
• Tiêu chảy
• Chu kỳ kinh nguyệt không đều (ở phụ nữ)
• Tóc rụng
• Da mỏng manh
• Yếu cơ

Ngoài ra, một số người bị cường giáp có thể có các triệu chứng sau:

• Lồi mắt (bệnh Basedow)
• Sưng hoặc đau cổ (do viêm tuyến giáp)

Biến chứng của cường giáp

Cường giáp nếu không được điều trị kịp thời và đầy đủ có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến nhiều cơ quan trong cơ thể. Dưới đây là một số biến chứng phổ biến nhất:

Biến chứng tim mạch

Rối loạn nhịp tim: Nhịp tim nhanh, rung nhĩ, nhịp tim không đều là những biến chứng tim mạch thường gặp nhất ở người bị cường giáp. Những rối loạn này có thể dẫn đến suy tim, đột quỵ, thậm chí tử vong.

Suy tim: Khi tuyến giáp hoạt động quá mức, tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu đi khắp cơ thể. Điều này có thể dẫn đến suy tim, đặc biệt là ở những người đã có bệnh tim trước đây.

Cao huyết áp: Cường giáp có thể làm tăng huyết áp, khiến tim phải làm việc nhiều hơn và dẫn đến các biến chứng tim mạch khác.

Biến chứng về xương

Loãng xương: Cường giáp có thể làm tăng nguy cơ loãng xương, khiến xương yếu và dễ gãy hơn.

Viêm khớp: Cường giáp cũng có thể làm tăng nguy cơ viêm khớp, gây đau và sưng khớp.

Biến chứng về mắt

Bệnh Basedow: Đây là biến chứng về mắt phổ biến nhất ở người bị cường giáp. Bệnh Basedow gây ra các triệu chứng như lồi mắt, sưng và đỏ mắt, nhạy cảm ánh sáng, nhìn mờ, nhìn đôi và nặng nề nhất là mù.

Viêm giác mạc: Cường giáp cũng có thể làm tăng nguy cơ viêm giác mạc, gây đau, đỏ và ngứa mắt.

Biến chứng về thần kinh và tâm thần

Lo lắng và bồn chồn: Cường giáp có thể khiến bạn cảm thấy lo lắng, bồn chồn và khó tập trung.

Mất ngủ: Cường giáp có thể khiến bạn khó ngủ hoặc ngủ không ngon giấc.

Suy nhược: Cường giáp có thể khiến bạn cảm thấy mệt mỏi và suy nhược.

Trầm cảm: Trong một số trường hợp, cường giáp có thể dẫn đến trầm cảm.

Biến chứng về sinh sản

Rối loạn kinh nguyệt: Cường giáp có thể gây ra các vấn đề về kinh nguyệt ở phụ nữ, chẳng hạn như kinh nguyệt không đều, rong kinh hoặc mất kinh.

Giảm khả năng sinh sản: Cường giáp có thể làm giảm khả năng sinh sản ở cả nam và nữ.

Biến chứng khác

Cơn bão giáp: Đây là biến chứng cấp tính nguy hiểm của cường giáp, có thể gây ra các triệu chứng như sốt cao, nhịp tim nhanh, huyết áp cao, lú lẫn và co giật. Cơn bão giáp nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến tử vong.

Suy gan: Cường giáp hiếm khi gây suy gan, nhưng biến chứng này có thể xảy ra và rất nguy hiểm.

Yếu cơ: Cường giáp có thể khiến cơ bắp yếu và mệt mỏi.

Cách điều trị cường giáp

Có ba phương pháp điều trị chính cho bệnh cường giáp:

Điều trị nội khoa bằng thuốc

Đây là phương pháp điều trị phổ biến nhất cho bệnh cường giáp. Thuốc có thể giúp tuyến giáp giảm tiết hormone.

Có hai loại thuốc chính được sử dụng để điều trị cường giáp:

• Thuốc kháng giáp tổng hợp: Methimazole (Tapazole) và propylthiouracil (PTU) là hai loại thuốc kháng giáp tổng hợp phổ biến nhất. Thuốc này hoạt động bằng cách ngăn tuyến giáp hấp thụ iốt, một chất cần thiết để sản xuất hormone tuyến giáp.
• Thuốc chẹn beta: Thuốc chẹn beta không làm giảm sản xuất hormone tuyến giáp, nhưng chúng có thể giúp giảm bớt một số triệu chứng của cường giáp, chẳng hạn như nhịp tim nhanh, run tay và lo lắng. Propranolol (Inderal) và atenolol (Tenormin) là hai loại thuốc chẹn beta phổ biến.

Liều lượng và thời gian điều trị bằng thuốc sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh, độ tuổi và sức khỏe tổng thể của bạn.

Hầu hết mọi người đều cần dùng thuốc trong 6 tháng đến 2 năm. Tuy nhiên, một số người có thể cần dùng thuốc trong thời gian dài hơn hoặc suốt đời.

Liệu pháp điều trị phóng xạ

Liệu pháp điều trị phóng xạ sử dụng iốt phóng xạ (I-131) để phá hủy một số tế bào tuyến giáp.

I-131 là một dạng iốt phóng xạ được uống dưới dạng viên nang. Khi bạn uống I-131, nó sẽ tập trung vào tuyến giáp và phát ra bức xạ, phá hủy các tế bào tuyến giáp.

Liệu pháp điều trị phóng xạ thường được sử dụng cho những người không thể dung nạp thuốc hoặc không đáp ứng tốt với điều trị bằng thuốc.

Liệu pháp điều trị phóng xạ thường chỉ được thực hiện một lần. Tuy nhiên, một số người có thể cần điều trị lặp lại nếu tuyến giáp của họ không bị phá hủy hoàn toàn trong lần điều trị đầu tiên.

Phẫu thuật

Phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp (cắt bỏ tuyến giáp) thường chỉ được sử dụng như biện pháp cuối cùng khi các phương pháp điều trị khác không hiệu quả.

Trong phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp, toàn bộ hoặc một phần tuyến giáp sẽ được cắt bỏ.

Sau khi phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp, bạn sẽ cần phải dùng hormone tuyến giáp tổng hợp suốt đời để thay thế hormone tuyến giáp mà cơ thể bạn không còn sản xuất được nữa.

Ngoài ra, bạn cũng có thể áp dụng một số biện pháp sau để hỗ trợ điều trị cường giáp:

• Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng: Chế độ ăn uống lành mạnh cung cấp cho cơ thể bạn các chất dinh dưỡng cần thiết để hoạt động tốt nhất. Hãy đảm bảo rằng bạn đang ăn nhiều trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc.
• Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục có thể giúp giảm bớt một số triệu chứng của cường giáp, chẳng hạn như mệt mỏi và lo lắng. Hãy cố gắng tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày.
• Ngủ đủ giấc: Ngủ đủ giấc có thể giúp cơ thể bạn phục hồi sau những tác động của cường giáp. Hãy cố gắng ngủ từ 7 đến 8 tiếng mỗi đêm.
• Giảm căng thẳng: Căng thẳng có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của cường giáp. Hãy thử các kỹ thuật thư giãn như yoga, thiền hoặc massage để giúp giảm căng thẳng.
• Tránh các chất kích thích: Caffeine, rượu và thuốc lá có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của cường giáp. Hãy tránh hoặc hạn chế sử dụng các chất này.

Cách phòng ngừa cường giáp

Mặc dù không thể ngăn ngừa hoàn toàn bệnh cường giáp, nhưng bạn có thể thực hiện một số biện pháp để giảm nguy cơ mắc bệnh:

Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh

Ăn nhiều trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt.

Chọn thực phẩm giàu protein nạc, chẳng hạn như cá, thịt gà, đậu phụ và các loại đậu.

Hạn chế ăn thực phẩm chế biến sẵn, thức ăn nhanh và đồ ngọt.

Giảm lượng muối nạp vào cơ thể.

Uống đủ nước mỗi ngày.

Duy trì cân nặng hợp lý

Béo phì là một yếu tố nguy cơ mắc bệnh cường giáp. Nếu bạn thừa cân hoặc béo phì, hãy giảm cân một cách an toàn và lành mạnh.

Tập thể dục thường xuyên

Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày hầu hết các ngày trong tuần.

Các bài tập aerobic, chẳng hạn như đi bộ, chạy bộ, bơi lội và đạp xe, đặc biệt có lợi.

Hạn chế căng thẳng

Căng thẳng có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của cường giáp và khiến bạn dễ bị bệnh hơn.

Hãy thử các kỹ thuật thư giãn như yoga, thiền hoặc massage để giúp giảm căng thẳng.

Tránh hút thuốc lá

Hút thuốc lá có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh cường giáp.

Nếu bạn hút thuốc lá, hãy bỏ thuốc.

Khám sức khỏe định kỳ và cẩn thận khi sử dụng một số loại thuốc

Đi khám sức khỏe định kỳ để bác sĩ có thể phát hiện sớm và điều trị bệnh cường giáp.

Một số loại thuốc, chẳng hạn như lithium và interferon, có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh cường giáp.

Nếu bạn đang dùng bất kỳ loại thuốc nào trong số này, hãy nói chuyện với bác sĩ về nguy cơ mắc bệnh cường giáp.

Bổ sung i-ốt một cách hợp lý

Thiếu i-ốt có thể dẫn đến bệnh bướu cổ, một tình trạng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh cường giáp.

Hãy đảm bảo rằng bạn đang nạp đủ i-ốt bằng cách ăn muối i-ốt hoặc sử dụng chất bổ sung i-ốt. Tuy nhiên, việc bổ sung i-ốt quá mức cũng có thể dẫn đến cường giáp, do đó bạn cần tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ.

Cường giáp là một bệnh lý nguy hiểm cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Hiểu rõ cường giáp là gì, nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe của bản thân và người thân. Hãy đi khám bác sĩ nếu bạn nghi ngờ mình mắc bệnh cường giáp để được tư vấn và điều trị phù hợp.