HbA1c là gì? Chỉ số quan trọng cho người bị bệnh tiểu đường

HbA1c – một chỉ số xét nghiệm máu tưởng chừng đơn giản nhưng lại đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc theo dõi và kiểm soát bệnh tiểu đường. Hiểu rõ HbA1c là gì sẽ giúp bạn quản lý tốt sức khỏe và phòng ngừa biến chứng nguy hiểm do bệnh tiểu đường gây ra. Hãy cùng khám phá HbA1c là gì và những thông tin quan trọng trong bài viết này.

HbA1c là gì?

Dưới đây là khái niệm cơ bản của HbA1c:

Khái niệm

HbA1c, hay còn gọi là hemoglobin A1c, là một xét nghiệm máu đo lượng đường (glucose) gắn với hemoglobin trong hồng cầu. Hemoglobin là protein trong hồng cầu có nhiệm vụ vận chuyển oxy từ phổi đến các tế bào trong cơ thể. Khi đường trong máu cao, nó có thể gắn kết với hemoglobin, tạo thành HbA1c.

Mức độ HbA1c phản ánh mức đường huyết trung bình của bạn trong 2-3 tháng qua. Xét nghiệm này thường được sử dụng để chẩn đoán và theo dõi bệnh tiểu đường.

Mức HbA1c bình thường

Dưới 5,7%: Không bị tiểu đường

5,7% – 6,4%: Dấu hiệu tiền tiểu đường, có nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường

6,5% trở lên: Bị bệnh tiểu đường

Mối liên hệ giữa HbA1c và kiểm soát đường huyết

HbA1c (Hemoglobin A1c) là một xét nghiệm máu quan trọng để đánh giá mức độ kiểm soát đường huyết trung bình trong 2-3 tháng qua. Xét nghiệm này đo lượng đường (glucose) gắn với hemoglobin trong hồng cầu.

Hemoglobin là protein trong hồng cầu có nhiệm vụ vận chuyển oxy từ phổi đến các tế bào trong cơ thể. Khi đường trong máu cao, nó có thể gắn kết với hemoglobin, tạo thành HbA1c.

Mức độ HbA1c phản ánh mức đường huyết trung bình của bạn trong 2-3 tháng qua, do đó:

• Mức HbA1c thấp cho thấy bạn đang kiểm soát tốt mức đường huyết.
• Mức HbA1c cao cho thấy bạn cần cải thiện việc kiểm soát đường huyết.

Dưới đây là mối liên hệ cụ thể giữa HbA1c và kiểm soát đường huyết:

Mức HbA1c bình thường

Dưới 5,7%: Không bị tiểu đường

5,7% – 6,4%: Dấu hiệu tiền tiểu đường, có nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường

6,5% trở lên: Bị bệnh tiểu đường

Mức HbA1c cao

Nguy cơ mắc các biến chứng nguy hiểm của bệnh tiểu đường cao, bao gồm bệnh tim mạch, đột quỵ, bệnh thận, mù lòa, tổn thương thần kinh.

Cần điều chỉnh kế hoạch điều trị tiểu đường để hạ thấp mức HbA1c.

Mức HbA1c thấp

Nguy cơ biến chứng thấp hơn.

Có thể cần điều chỉnh kế hoạch điều trị tiểu đường để tránh hạ đường huyết.

Ảnh hưởng của HbA1c đối với sức khỏe người bệnh tiểu đường

Mức độ HbA1c ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người bệnh tiểu đường theo nhiều cách:

Biến chứng nguy hiểm

Mức HbA1c cao

Tăng nguy cơ mắc các biến chứng nguy hiểm của bệnh tiểu đường, bao gồm:

• Bệnh tim mạch (nhồi máu cơ tim, đột quỵ)
• Bệnh thận (suy thận)
• Mù lòa (bệnh võng mạc tiểu đường)
• Tổn thương thần kinh (bệnh thần kinh ngoại biên, bệnh thần kinh tự chủ)
• Loét bàn chân do tiểu đường

Mức HbA1c thấp

• Nguy cơ biến chứng thấp hơn.
• Tuy nhiên, hạ đường huyết cũng có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, đặc biệt là ở người cao tuổi hoặc có các bệnh lý khác.

Chất lượng cuộc sống

Mức HbA1c cao

• Có thể dẫn đến nhiều triệu chứng khó chịu như mệt mỏi, khát nước, tiểu nhiều, mờ mắt, tê bì chân tay, v.v.
• Gây ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Mức HbA1c thấp

• Cải thiện các triệu chứng của bệnh tiểu đường và nâng cao chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Chi phí điều trị

Mức HbA1c cao

• Tăng nguy cơ mắc biến chứng, dẫn đến chi phí điều trị cao hơn.
• Gây gánh nặng tài chính cho người bệnh và gia đình.

Mức HbA1c thấp

• Giảm nguy cơ biến chứng, giúp tiết kiệm chi phí điều trị.

Do đó, việc kiểm soát tốt mức HbA1c là vô cùng quan trọng đối với sức khỏe người bệnh tiểu đường. Mức HbA1c mục tiêu được khuyến cáo cho người bệnh tiểu đường là dưới 7%, hoặc thấp hơn tùy theo tình trạng sức khỏe cụ thể.

Mục tiêu HbA1c cho từng nhóm bệnh nhân tiểu đường

Dưới đây là hướng dẫn chung về mục tiêu HbA1c cho các nhóm bệnh nhân tiểu đường khác nhau:

Người lớn (từ 18 tuổi trở lên) không có thai

Mục tiêu chung: Dưới 7%.

Mục tiêu cao hơn có thể được cân nhắc cho:

Người có bệnh thận giai đoạn cuối.

Người có tiền sử hạ đường huyết nặng.

Người cao tuổi (trên 75 tuổi) có nhiều bệnh lý khác.

Mục tiêu thấp hơn có thể được cân nhắc cho:

Người trẻ tuổi (dưới 40 tuổi) không có biến chứng.

Người có nguy cơ biến chứng cao (ví dụ: có bệnh tim mạch, bệnh thận).

Phụ nữ mang thai

Mục tiêu trước khi mang thai: Dưới 7%.

Mục tiêu trong thai kỳ:

Ba tháng đầu: 6,0% – 6,5%.

Ba tháng giữa: 5,5% – 6,0%.

Ba tháng cuối: 5,3% – 5,8%.

Trẻ em và thanh thiếu niên

Mục tiêu chung: Dưới 7,5%.

Mục tiêu thấp hơn có thể được cân nhắc cho:

Trẻ em và thanh thiếu niên có nguy cơ biến chứng cao.

Trẻ em và thanh thiếu niên có khả năng đạt được và duy trì mục tiêu thấp hơn một cách an toàn.

Làm thế nào để đạt được mục tiêu HbA1c

Để đạt được mục tiêu HbA1c, người bệnh tiểu đường cần thực hiện một số biện pháp sau:

Tuân thủ chế độ ăn uống hợp lý

Chế độ ăn ít đường, tinh bột: Hạn chế tiêu thụ các thực phẩm như cơm trắng, bánh mì trắng, mì sợi, nước ngọt, bánh kẹo, v.v.

Chế độ ăn giàu chất xơ: Ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt để giúp kiểm soát đường huyết và cholesterol.

Chế độ ăn giàu protein: Chọn protein nạc như thịt gà, cá, đậu phụ, v.v.

Hạn chế chất béo bão hòa và cholesterol: Hạn chế tiêu thụ các thực phẩm như thịt mỡ, da động vật, nội tạng động vật, thức ăn nhanh, v.v.

Ăn uống đều đặn: Ăn 3 bữa chính và 2-3 bữa phụ mỗi ngày để giúp kiểm soát đường huyết ổn định.

Kiểm soát khẩu phần ăn: Ăn vừa đủ no, không ăn quá no hoặc quá đói.

Uống đủ nước mỗi ngày (khoảng 2 lít) giúp cơ thể hoạt động tốt và hỗ trợ kiểm soát đường huyết.

Tập thể dục thường xuyên

Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, hầu hết các ngày trong tuần.

Chọn các bài tập phù hợp với sức khỏe và sở thích của bạn.

Bắt đầu từ từ và tăng dần cường độ và thời gian tập luyện.

Kết hợp các bài tập aerobics, tập luyện sức mạnh và tập luyện linh hoạt.

Sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ

Uống thuốc đúng giờ, đúng liều lượng.

Không tự ý thay đổi liều lượng hoặc ngừng sử dụng thuốc mà không có ý kiến của bác sĩ.

Báo cho bác sĩ biết nếu bạn gặp bất kỳ tác dụng phụ nào.

Theo dõi đường huyết thường xuyên

Sử dụng máy đo đường huyết tại nhà để theo dõi mức đường huyết ít nhất 4 lần mỗi ngày.

Ghi chép kết quả đo đường huyết và chia sẻ với bác sĩ.

Điều chỉnh kế hoạch điều trị dựa trên kết quả đo đường huyết.

Khám sức khỏe định kỳ

Đi khám bác sĩ ít nhất 3-6 tháng một lần để theo dõi sức khỏe và điều chỉnh kế hoạch điều trị.

Bác sĩ sẽ kiểm tra HbA1c, đường huyết và các yếu tố sức khỏe khác.

Tham gia các chương trình giáo dục và hỗ trợ bệnh tiểu đường:

Tham gia các lớp học về bệnh tiểu đường để học cách tự chăm sóc bản thân.

Tham gia các nhóm hỗ trợ bệnh nhân tiểu đường để chia sẻ kinh nghiệm và được hỗ trợ.

Quản lý căng thẳng

Căng thẳng có thể làm tăng mức đường huyết.

Tìm cách thư giãn và giải tỏa căng thẳng hiệu quả như yoga, thiền, nghe nhạc, v.v.

Bỏ hút thuốc lá

Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ biến chứng của bệnh tiểu đường.

Bỏ hút thuốc lá là một trong những điều quan trọng nhất bạn có thể làm để cải thiện sức khỏe của mình.

Giảm cân nếu thừa cân hoặc béo phì:

Giảm cân giúp cải thiện mức đường huyết và kiểm soát tốt hơn bệnh tiểu đường.

Hiểu rõ HbA1c là gì và tầm quan trọng của nó trong kiểm soát bệnh tiểu đường sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống. Hãy theo dõi HbA1c thường xuyên, tuân thủ chế độ điều trị và chăm sóc bản thân tốt để đạt được mục tiêu HbA1c và phòng ngừa biến chứng nguy hiểm.