Tại sao chuyên gia khuyên không nên dùng cồn 90 độ để sát khuẩn?

Cồn y tế là một công cụ không thể thiếu trong việc phòng ngừa và kiểm soát nhiễm khuẩn, nhưng không phải nồng độ cồn nào cũng mang lại hiệu quả sát khuẩn tối ưu. Bài viết này sẽ khám phá lý do tại sao cồn 90 độ lại không phải là sự lựa chọn tối ưu cho việc sát khuẩn, đồng thời giới thiệu các nồng độ cồn phù hợp hơn cho các mục đích khác nhau, dựa trên cơ sở khoa học và kinh nghiệm thực tiễn.

Tìm hiểu về cồn và các nồng độ phổ biến

Cồn y tế, thường được biết đến dưới dạng cồn etylic hoặc ethanol, là một chất lỏng trong suốt với khả năng tan trong nước và có tính chất bay hơi cao. Đây là một chất sát khuẩn mạnh, được sử dụng rộng rãi trong y tế và các lĩnh vực khác để diệt khuẩn và vô trùng. Cồn hoạt động bằng cách phá vỡ protein và lipid trong màng tế bào của vi khuẩn và virus, từ đó làm gián đoạn cấu trúc và chức năng tế bào, dẫn đến cái chết của các mầm bệnh.

Trên thị trường hiện nay, cồn được phân loại theo nồng độ, với ba mức độ phổ biến là 70 độ, 90 độ và 95 độ. Mỗi nồng độ có những ứng dụng và hiệu quả khác nhau trong việc sát khuẩn:

• Cồn 70 độ: Đây là nồng độ được khuyên dùng trong y tế vì sự cân bằng giữa ethanol và nước trong dung dịch giúp tối ưu hóa khả năng tiêu diệt vi khuẩn. Nước trong dung dịch giúp làm chậm quá trình bay hơi của cồn, cho phép nó tiếp xúc lâu hơn với vi khuẩn, từ đó tăng hiệu quả diệt khuẩn.
• Cồn 90 độ và 95 độ: Những nồng độ cao hơn này thường được dùng trong các quy trình công nghiệp hoặc trong phòng thí nghiệm để làm sạch bề mặt và thiết bị. Tuy nhiên, chúng bay hơi nhanh và có thể không hiệu quả trong việc tiêu diệt vi khuẩn bằng cách thâm nhập và phá hủy các tế bào vi khuẩn như cồn 70 độ.

Ngoài nồng độ, các yếu tố khác cũng ảnh hưởng đến khả năng sát khuẩn của cồn, bao gồm thời gian tiếp xúc, nhiệt độ môi trường và loại bề mặt đang được khử trùng. Ví dụ, cồn có thể không hiệu quả trên bề mặt bẩn hoặc có chất hữu cơ, vì chất bẩn có thể làm giảm khả năng tiếp xúc của cồn với vi khuẩn.

Tại sao không nên dùng cồn 90 độ để sát khuẩn?

Trong thế giới của các biện pháp sát khuẩn, cồn y tế đóng một vai trò không thể thiếu, với các nồng độ khác nhau phục vụ cho các mục đích sử dụng khác nhau. Tuy nhiên, cồn 90 độ thường không được khuyến khích sử dụng để sát khuẩn trong môi trường y tế và gia đình so với cồn 70 độ. Để hiểu rõ lý do, chúng ta cần xem xét cơ chế tiêu diệt vi khuẩn của cồn và vai trò của nước trong quá trình sát khuẩn.

Cơ chế tiêu diệt vi khuẩn của cồn

Cồn (ethanol) tiêu diệt vi khuẩn thông qua quá trình phá vỡ protein và lipid trong màng tế bào vi khuẩn. Khi cồn tiếp xúc với vi khuẩn, nó nhanh chóng xâm nhập vào tế bào và gây ra sự đông tụ của protein, làm rối loạn cấu trúc và chức năng của tế bào, cuối cùng dẫn đến cái chết của vi khuẩn. Điểm mấu chốt trong quá trình này là sự cân bằng giữa cồn và nước. Nước có khả năng kéo dài thời gian tiếp xúc của cồn với vi khuẩn, cho phép cồn thời gian đủ để thâm nhập sâu vào tế bào và thực hiện công việc của mình một cách hiệu quả.

Tại sao cồn 70 độ lại hiệu quả hơn cồn 90 độ

Cồn 70 độ chứa 70% ethanol và 30% nước, được xem là tỷ lệ lý tưởng cho sát khuẩn. Nước trong dung dịch này giúp làm chậm quá trình bay hơi của ethanol, cho phép nó có đủ thời gian để xâm nhập vào tế bào vi khuẩn và thực hiện công việc diệt khuẩn. Ngoài ra, nước còn giúp ổn định các cấu trúc protein trong khi cồn phá hủy các màng lipid, từ đó tăng hiệu quả tiêu diệt vi khuẩn mà không làm hư hại tế bào quá nhanh.

Ngược lại, cồn 90 độ chứa ít nước hơn, làm cho nó bay hơi nhanh hơn và giảm thời gian tiếp xúc cần thiết để diệt khuẩn một cách hiệu quả. Quá trình bay hơi nhanh có thể khiến cho cồn không kịp phá hủy hoàn toàn các màng tế bào vi khuẩn, qua đó giảm bớt hiệu quả sát khuẩn.

Nghiên cứu và dẫn chứng thực tế

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng cồn 70 độ có hiệu quả tiêu diệt vi khuẩn và virus tốt hơn cồn nồng độ cao hơn. Một nghiên cứu được thực hiện bởi Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) đã khuyến nghị sử dụng cồn 70 độ như một chất khử trùng hiệu quả cho cả vi khuẩn và virus. Trong khi đó, các nghiên cứu khác cũng đã xác nhận rằng cồn với nồng độ từ 60% đến 80% là lý tưởng để tiêu diệt các mầm bệnh nhưng lại giảm hiệu quả ở nồng độ cao hơn do tốc độ bay hơi nhanh.

Từ những phân tích và dẫn chứng này, có thể thấy rằng việc sử dụng cồn 90 độ cho mục đích sát khuẩn không chỉ là không hiệu quả mà còn có thể gây lãng phí và không an toàn do tính chất bay hơi cao. Do đó, để đạt được hiệu quả sát khuẩn tối ưu mà vẫn đảm bảo an toàn, cồn 70 độ là lựa chọn tốt nhất.

Những hạn chế của cồn 90 độ

Cồn 90 độ, mặc dù có khả năng diệt khuẩn mạnh, lại có một số hạn chế đáng kể khi sử dụng trong môi trường y tế và gia đình. Những hạn chế này không chỉ ảnh hưởng đến hiệu quả sát khuẩn mà còn có thể gây hại cho người sử dụng.

Tốc độ bay hơi nhanh: Cồn 90 độ bay hơi rất nhanh do tỷ lệ cao của ethanol so với nước. Tốc độ bay hơi nhanh này có thể làm giảm thời gian tiếp xúc cần thiết của cồn với vi khuẩn và virus để đạt hiệu quả sát khuẩn. Điều này dẫn đến một sự không hiệu quả như mong đợi, bởi vì cồn không đủ thời gian để phá vỡ hoàn toàn cấu trúc tế bào của các mầm bệnh.

Rủi ro và tác dụng phụ: Sử dụng cồn 90 độ có thể gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn như làm khô da và kích ứng. Đối với những người có làn da nhạy cảm, tình trạng này có thể trở nên trầm trọng hơn, gây nứt nẻ và đau rát. Ngoài ra, cồn 90 độ cũng cần được bảo quản cẩn thận hơn do độ bay hơi cao, nếu không có thể gây ra nguy cơ cháy nổ trong những điều kiện nhất định.

So sánh với cồn 70 độ: Trong môi trường y tế và gia đình, cồn 70 độ thường được ưu tiên sử dụng hơn là cồn 90 độ. Lý do là bởi cồn 70 độ có một tỷ lệ pha trộn giữa ethanol và nước tối ưu giúp cồn không chỉ bay hơi chậm hơn mà còn giữ được độ ẩm cần thiết, giảm thiểu tác hại đến da và tăng hiệu quả sát khuẩn. Sự cân bằng này cho phép cồn tiếp xúc đủ lâu với vi khuẩn và virus để tiêu diệt chúng một cách hiệu quả.

Qua bài viết, chúng ta đã thấy rõ lý do tại sao cồn 90 độ không phù hợp để sử dụng trong sát khuẩn: từ tốc độ bay hơi nhanh đến khả năng gây kích ứng cho da. Cồn 70 độ không chỉ an toàn hơn mà còn hiệu quả hơn trong việc tiêu diệt vi khuẩn và virus mà không gây hại cho người sử dụng. Do đó, khi lựa chọn sản phẩm sát khuẩn, hãy ưu tiên những sản phẩm đã được chứng minh là an toàn và hiệu quả, đảm bảo sức khỏe cho bản thân và cộng đồng.