Sữa đậu nành có gây hại cho sức khỏe? Sự thật bất ngờ

Sữa đậu nành là thức uống phổ biến với nhiều người nhờ giá trị dinh dưỡng và khả năng thay thế sữa động vật. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho bạn những thông tin quan trọng về tác hại sữa đậu nành, giúp bạn hiểu rõ và đưa ra lựa chọn phù hợp cho sức khỏe của mình.

Giá trị dinh dưỡng của đậu nành

Đậu nành từ lâu đã được biết đến như một nguồn thực phẩm giàu dinh dưỡng, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Nhờ hàm lượng protein cao, các vitamin và khoáng chất thiết yếu, đậu nành không chỉ được chế biến thành các món ăn như đậu hũ, thực phẩm chay mà còn là nguyên liệu chính của thức uống sữa đậu nành. 

Sữa đậu nành, với vị thanh nhẹ, dễ uống, có thể thưởng thức nóng hoặc lạnh, đã trở thành một lựa chọn yêu thích cho nhiều người, đặc biệt khi ngày càng xuất hiện các hương vị độc đáo đáp ứng khẩu vị đa dạng của giới trẻ.

Sữa đậu nành cũng là một nguồn canxi phong phú, lý tưởng để thay thế sữa bò, đặc biệt với những người không dung nạp lactose hoặc ăn chay. Do quy trình sản xuất từ việc ngâm, xay nghiền và nấu chín, sữa đậu nành có hàm lượng dinh dưỡng dễ hấp thu và cung cấp nhiều lợi ích. 

Tuy nhiên, đối với các sản phẩm sữa đậu nành đóng hộp hoặc sẵn có trên thị trường, người dùng cần lưu ý rằng chúng thường có thêm các phụ gia như đường, chất bảo quản, chất làm đặc để cải thiện hương vị và kéo dài thời gian sử dụng.

Mặc dù các sản phẩm này được quảng bá với nhiều dưỡng chất bổ sung như canxi, sắt và các khoáng chất khác, nhưng việc tiêu thụ quá nhiều phụ gia cũng có thể không tốt cho sức khỏe về lâu dài. 

Chính vì vậy, lựa chọn tự nấu sữa đậu nành tại nhà, không sử dụng thêm đường hay phụ gia, có thể mang đến lợi ích tối ưu. Tuy nhiên, tự nấu có thể mất thời gian và không phải ai cũng có thể đảm bảo được chất lượng sản phẩm tự chế biến.

Đối với những người có ít thời gian hoặc khó tự nấu, việc chọn các loại sữa đậu nành không đường và hạn chế phụ gia là giải pháp hợp lý hơn. 

Những ai bị tiểu đường hoặc có nhu cầu kiểm soát đường trong chế độ ăn uống cũng cần chú ý đến hàm lượng đường có trong các sản phẩm sữa đậu nành công nghiệp. Vậy, sữa đậu nành có tác hại gì đối với nữ giới và liệu có những ảnh hưởng tiêu cực nào mà chúng ta cần lưu ý?

Tác hại của sữa đậu nành đối với nữ giới

Hiện nay, việc sử dụng đậu nành và các sản phẩm chế biến từ đậu nành, bao gồm sữa đậu nành, đang trở thành vấn đề tranh cãi do các nghiên cứu đã chỉ ra những ảnh hưởng tiềm ẩn đối với sức khỏe của nữ giới. 

Nhiều báo cáo khoa học cho thấy rằng các hợp chất trong đậu nành có thể gây ra tác động tiêu cực khi tiêu thụ quá nhiều, đặc biệt là do tác động liên quan đến hormone estrogen.

Tăng nguy cơ ung thư vú

Sữa đậu nành chứa một loại hợp chất tự nhiên gọi là isoflavone – một chất có cấu trúc gần giống với hormone estrogen. Do tính chất tương đồng này, isoflavone có thể ảnh hưởng đến các tế bào nhạy cảm với estrogen trong cơ thể, từ đó dẫn đến lo ngại về việc tăng nguy cơ mắc ung thư vú ở nữ giới. 

Mặc dù tác động của isoflavone chưa được kết luận rõ ràng và còn phụ thuộc vào liều lượng tiêu thụ, việc uống sữa đậu nành quá nhiều có thể làm gia tăng sự phát triển của các tế bào ung thư nhạy cảm với estrogen, khiến nguy cơ ung thư vú cao hơn.

Thiếu hụt khoáng chất quan trọng

Dù có chứa nhiều dinh dưỡng, sữa đậu nành cũng là nguồn giàu phytate – một chất gây ức chế sự hấp thu các khoáng chất quan trọng như kẽm, sắt, và magiê. Phytate có khả năng liên kết với các khoáng chất này, ngăn cản cơ thể hấp thu chúng đầy đủ từ các nguồn thực phẩm khác. 

Việc uống sữa đậu nành thường xuyên và trong thời gian dài có thể gây ra tình trạng thiếu hụt khoáng chất, ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể, gây suy nhược cơ thể, và giảm sức đề kháng.

Gây ảnh hưởng tiêu hóa

Sữa đậu nành không chỉ giàu protein mà còn chứa các chất như trypsinogen và saponin – những chất có thể ức chế enzyme trypsin, một loại enzyme quan trọng trong quá trình tiêu hóa protein. 

Sự ức chế này khiến quá trình phân giải protein bị gián đoạn, dẫn đến các triệu chứng đầy hơi, khó tiêu, và chướng bụng. Đặc biệt đối với những người có hệ tiêu hóa yếu hoặc dễ bị kích ứng, uống sữa đậu nành thường xuyên có thể gây ra các vấn đề tiêu hóa nghiêm trọng hơn.

Tăng nguy cơ mắc bệnh lý về buồng trứng

Một trong những lo ngại lớn khi sử dụng sữa đậu nành là nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe buồng trứng ở phụ nữ. Isoflavone trong sữa đậu nành có thể tác động đến nồng độ estrogen trong cơ thể, từ đó làm tăng khả năng mắc các bệnh lý về buồng trứng như u nang, hoặc thậm chí là ung thư buồng trứng. 

Mặc dù hàm lượng estrogen trong isoflavone không cao bằng nội tiết tố nữ tự nhiên, nhưng đối với những người có yếu tố di truyền hoặc bệnh lý về buồng trứng sẵn có, việc tiêu thụ đậu nành thường xuyên có thể làm tăng nguy cơ phát triển các bệnh lý này.

Làm trầm trọng hơn tình trạng suy giáp

Đối với những người mắc các bệnh lý về tuyến giáp như suy giáp hay cường giáp, việc sử dụng sữa đậu nành có thể gây ra tác dụng phụ không mong muốn. Trong sữa đậu nành có chứa goitrogen – chất ức chế khả năng hấp thụ i-ốt của cơ thể, một yếu tố quan trọng cho hoạt động của tuyến giáp. 

Ngoài ra, isoflavone trong sữa đậu nành có thể ức chế enzyme chịu trách nhiệm tổng hợp hormone giáp, dẫn đến tình trạng suy giáp trở nên nghiêm trọng hơn. Vì vậy, những người có tiền sử bệnh lý tuyến giáp nên thận trọng trong việc tiêu thụ sữa đậu nành hoặc tham khảo ý kiến chuyên gia y tế.

Những ai không nên uống sữa đậu nành?

Trong mùa hè, sữa đậu nành được ưa chuộng nhờ khả năng giải nhiệt, làm dịu cơn khát và ngăn ngừa tình trạng say nắng. Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể sử dụng sữa đậu nành một cách an toàn, và có những nhóm người nên hạn chế hoặc tránh hoàn toàn loại đồ uống này vì những rủi ro tiềm ẩn đối với sức khỏe của họ.

Người bị các vấn đề về dạ dày, đường ruột yếu

Sữa đậu nành có tính lạnh, không phù hợp với người có hệ tiêu hóa yếu. Những người dễ gặp các vấn đề tiêu hóa như đau bụng, ợ hơi, đầy bụng khi sử dụng sữa đậu nành nên cẩn trọng, bởi sữa đậu nành có thể kích thích dạ dày tiết nhiều axit hơn, không tốt cho người bị viêm dạ dày cấp tính và mãn tính. 

Ngoài ra, sữa đậu nành có thể gây sinh khí trong đường tiêu hóa, làm chướng bụng và khó tiêu – đặc biệt không phù hợp cho những người dễ bị tiêu chảy.

Người mắc bệnh gout

Sữa đậu nành chứa purine, một chất khi tích tụ có thể làm gia tăng cơn đau ở những bệnh nhân gout. Người mắc bệnh gout nên hạn chế sữa đậu nành và các sản phẩm từ đậu nành để tránh các triệu chứng trầm trọng hơn.

Người đang dùng thuốc kháng sinh

Đối với những người đang dùng thuốc kháng sinh chứa erythromycin, uống sữa đậu nành có thể gây phản ứng hóa học làm giảm hiệu quả của thuốc. Để an toàn, người dùng nên tránh uống sữa đậu nành trong vòng một giờ sau khi sử dụng thuốc kháng sinh.

Người có tiền sử ung thư vú

Sữa đậu nành chứa phytoestrogen, một hợp chất có tác dụng tương tự estrogen. Do đó, những người có tiền sử ung thư vú, buồng trứng hoặc tử cung nên tránh sử dụng sữa đậu nành, vì phytoestrogen có thể kích thích sự phát triển của các tế bào ung thư nhạy cảm với estrogen.

Người mắc bệnh sỏi thận

Oxalat trong sữa đậu nành có khả năng kết hợp với canxi, hình thành sỏi thận. Người có tiền sử sỏi thận hoặc dễ bị sỏi thận nên hạn chế uống sữa đậu nành để giảm nguy cơ tích tụ sỏi.

Người thiếu hụt kẽm

Trong sữa đậu nành có chứa các chất ức chế hấp thu kẽm như saponin và lectin, có thể gây cản trở quá trình hấp thu kẽm. Đối với những người đã thiếu hụt kẽm, việc uống sữa đậu nành có thể làm tăng nguy cơ thiếu hụt vi lượng này nếu không được đun sôi kỹ trước khi sử dụng.

Người đang hồi phục sau phẫu thuật

Những bệnh nhân vừa trải qua phẫu thuật hoặc có sức khỏe yếu nên tránh sử dụng sữa đậu nành vì tính lạnh của nó có thể gây ra các vấn đề tiêu hóa và làm chậm quá trình hồi phục. Khi sức khỏe còn yếu, hệ tiêu hóa không hoạt động tốt, việc uống sữa đậu nành dễ gây đau bụng và rối loạn tiêu hóa.

Phụ nữ mang thai

Phụ nữ mang thai và cho con bú nên hạn chế uống sữa đậu nành hoặc chỉ sử dụng khi thật sự cần thiết. Lượng phytoestrogen có thể gây ảnh hưởng đến hormone trong cơ thể và có thể gây ra những tác động không mong muốn lên sự phát triển của thai nhi. Do đó, phụ nữ mang thai nên cẩn trọng khi sử dụng sữa đậu nành.

Sữa đậu nành kỵ với thực phẩm nào?

Sữa đậu nành là một thức uống bổ dưỡng, giàu protein và khoáng chất, nhưng khi kết hợp với một số thực phẩm, không những không tăng cường giá trị dinh dưỡng mà còn gây hại cho sức khỏe. Dưới đây là những thực phẩm không nên dùng chung với sữa đậu nành để tránh ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ dưỡng chất và tiêu hóa.

Trứng và sữa đậu nành không nên kết hợp

Nhiều người nghĩ rằng đánh trứng với sữa đậu nành hoặc uống sữa đậu nành cùng trứng sẽ giúp bổ sung thêm dinh dưỡng cho cơ thể. Tuy nhiên, thực tế lại không phải như vậy. Trong lòng trắng trứng chứa chất avidin, khi gặp enzyme trypsin có trong sữa đậu nành sẽ tạo ra một hợp chất kết tủa không tan, gây khó khăn cho quá trình hấp thụ dinh dưỡng. 

Điều này không chỉ làm mất đi protein và dưỡng chất từ trứng mà còn làm giảm giá trị dinh dưỡng của sữa đậu nành. Vì vậy, nếu muốn hấp thu tối đa dưỡng chất từ trứng và sữa đậu nành, bạn nên tránh kết hợp chúng với nhau.

Tránh cho đường đỏ vào sữa đậu nành

Thêm đường vào sữa đậu nành là cách phổ biến để tăng hương vị, nhưng không phải loại đường nào cũng thích hợp. Đường đỏ (hay còn gọi là đường nâu hoặc đường chưa tinh chế) có chứa các axit hữu cơ như axit axetic, axit lactic, và các chất khoáng khác. 

Khi kết hợp với protein và canxi có trong sữa đậu nành, các axit này tạo ra hợp chất biến tính, làm giảm khả năng tiêu hóa và hấp thu dưỡng chất của cơ thể. Đồng thời, hợp chất này còn có thể gây ra các vấn đề tiêu hóa như khó tiêu hoặc chướng bụng. 

Để đảm bảo an toàn, bạn nên dùng đường trắng tinh khiết nếu muốn tăng vị ngọt cho sữa đậu nành, hoặc sử dụng sữa đậu nành không đường.

Không nên uống sữa đậu nành với thuốc kháng sinh

Việc uống sữa đậu nành khi đang sử dụng thuốc kháng sinh có thể gây ra các tác dụng phụ không mong muốn. Một số loại thuốc kháng sinh, như erythromycin, khi gặp các thành phần trong sữa đậu nành có thể làm giảm tác dụng của thuốc. Để tránh tình trạng này, tốt nhất bạn nên chờ ít nhất một giờ sau khi dùng thuốc trước khi uống sữa đậu nành.

Tránh kết hợp sữa đậu nành với các loại rau chứa oxalat cao

Các loại rau như cải bó xôi, rau dền và cần tây chứa nhiều oxalat – chất có khả năng kết hợp với canxi trong sữa đậu nành tạo thành các hợp chất không tan.

 Việc uống sữa đậu nành với các loại rau chứa oxalat cao có thể làm giảm khả năng hấp thụ canxi và hình thành sỏi thận nếu tích tụ trong thời gian dài. Vì vậy, để tận dụng tối đa lợi ích của sữa đậu nành, bạn nên tránh uống sữa cùng với các loại rau này.

Những lưu ý khi sử dụng sữa đậu nành

Sữa đậu nành là loại thức uống giàu dinh dưỡng, cung cấp protein và các khoáng chất thiết yếu, phù hợp với nhiều đối tượng. Tuy nhiên, để tận dụng tối đa lợi ích và hạn chế những tác động không mong muốn, người dùng cần chú ý đến cách sử dụng phù hợp với từng nhóm tuổi và tình trạng sức khỏe cụ thể.

Kiểm soát liều lượng tiêu thụ hàng ngày

Người trưởng thành chỉ nên uống tối đa 500ml sữa đậu nành mỗi ngày, trong khi đó, trẻ em nên tiêu thụ ít hơn, khoảng 300ml mỗi ngày. Việc kiểm soát liều lượng giúp giảm thiểu rủi ro về tiêu hóa cũng như ngăn ngừa các vấn đề liên quan đến hormone mà đậu nành có thể gây ra khi sử dụng quá mức. 

Để đạt hiệu quả dinh dưỡng tốt nhất, nên sử dụng xen kẽ sữa đậu nành với các loại sữa khác như sữa tươi, sữa hạt để cung cấp đa dạng dưỡng chất cho cơ thể.

Uống sữa đậu nành đã được đun sôi kỹ

Sữa đậu nành sống hoặc chưa được đun sôi kỹ chứa nhiều chất ức chế enzyme trypsin, gây khó tiêu và đầy hơi. Nếu uống sữa đậu nành sống, người dùng có thể gặp phải các triệu chứng như buồn nôn, nôn, tiêu chảy, và đau bụng. 

Vì vậy, khi sử dụng sữa đậu nành tự nấu, cần đảm bảo đun sôi kỹ trước khi uống để tiêu diệt các chất ức chế này và giúp cơ thể dễ hấp thu dưỡng chất hơn.

Bảo quản sữa đậu nành đúng cách

Sữa đậu nành tự nấu cần được bảo quản trong tủ lạnh sau khi để nguội để hạn chế vi khuẩn phát triển. Tránh đựng sữa trong các bình giữ nhiệt hoặc phích nước, vì các dụng cụ này không phù hợp để bảo quản sữa đậu nành. 

Đặc biệt, trong điều kiện khí hậu nóng ẩm, sữa đậu nành rất dễ bị hỏng nếu không được bảo quản đúng cách, và chỉ sau vài giờ, sữa có thể bị chua và mất đi giá trị dinh dưỡng ban đầu. Lưu ý bảo quản ở ngăn mát tủ lạnh và sử dụng trong vòng 24 giờ để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.

Không kết hợp sữa đậu nành với đường đỏ

Đường đỏ chứa các axit hữu cơ như axit axetic và axit lactic, có thể phản ứng với các protein và canxi trong sữa đậu nành, làm giảm hàm lượng dinh dưỡng của sữa. Để giữ nguyên giá trị dinh dưỡng, bạn nên dùng đường trắng hoặc không thêm đường khi uống sữa đậu nành, nhất là khi có ý định sử dụng sữa đậu nành thường xuyên trong chế độ dinh dưỡng hàng ngày.

Tránh uống sữa đậu nành với thuốc

Sữa đậu nành có thể làm giảm hiệu quả của một số loại thuốc, đặc biệt là các thuốc kháng sinh. Để tránh ảnh hưởng đến tác dụng của thuốc, tốt nhất nên uống sữa đậu nành trước hoặc sau khi dùng thuốc ít nhất một giờ. Điều này giúp cơ thể hấp thụ thuốc hiệu quả mà không bị tương tác bởi các thành phần trong sữa đậu nành.

Cẩn trọng với những người có vấn đề nội tiết

Đối với phụ nữ có vấn đề về nội tiết, đặc biệt là hội chứng buồng trứng đa nang hoặc các bệnh lý liên quan đến estrogen, nên thận trọng khi sử dụng sữa đậu nành. Vì sữa đậu nành chứa phytoestrogen, một loại hợp chất có cấu trúc tương tự hormone estrogen, nó có thể ảnh hưởng đến nồng độ hormone trong cơ thể. 

Trước khi sử dụng thường xuyên, tốt nhất bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để đánh giá tính phù hợp của sữa đậu nành với tình trạng sức khỏe cá nhân.

Dù sữa đậu nành mang lại nhiều lợi ích, nhưng nó cũng tồn tại những tác hại tiềm ẩn khi tiêu thụ quá mức hoặc không đúng cách. Để đảm bảo sức khỏe, hãy sử dụng sữa đậu nành trong lượng hợp lý. Hy vọng rằng bài viết về tác hại sữa đậu nành đã cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan, giúp bạn có quyết định thông thái hơn trong chế độ dinh dưỡng hàng ngày.