Khám phá tiểu sử Đội Cấn – Anh hùng khởi nghĩa Thái Nguyên
Đội Cấn, hay còn được biết đến với tên thật là Trịnh Văn Cấn, là một trong những nhân vật lịch sử tiêu biểu của Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống lại ách đô hộ của thực dân Pháp đầu thế kỷ 20. Là thủ lĩnh cuộc khởi nghĩa Thái Nguyên năm 1917, ông đã ghi dấu ấn đậm nét trong lịch sử với tinh thần yêu nước kiên cường và lòng dũng cảm phi thường.
Tiểu sử Đội Cấn
Ông tên thật là Trịnh Văn Đạt, sinh năm 1881, người làng Yên Nhiên, phủ Vĩnh Tường, nay thuộc xã Vũ Di, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc. Nhà nghèo, năm 1910, ông đăng lính khố xanh thay cho anh trai với cái tên là Trịnh Văn Cấn, sau thăng dần lên chức đội lính khố xanh trong cơ binh Pháp đóng ở Thái Nguyên, vì thế ông được gọi là Đội Cấn.
Tuy đi lính cho Pháp, nhưng Đội Cấn lại là người chịu ảnh hưởng và khâm phục tinh thần yêu nước chống Pháp của nghĩa quân Đề Thám. Thời gian ông đóng tại Thái Nguyên, ông kết bạn với các đồng ngũ người Việt tại đây như Đội Trường, Đội Giá, Cai Xuyên, Cai Mãnh, Ba Chén,… thường bàn bạc việc khởi nghĩa, nổi dậy chống chính quyền của Pháp ở Thái Nguyên.
Ông là một thủ lĩnh kiên cường, có vai trò quan trọng trong cuộc binh biến tại Thái Nguyên vào năm 1917, nhằm chống lại sự thống trị của chính quyền thực dân Pháp. Trịnh Văn Cấn sinh ra trong một gia đình nông dân ở tỉnh Bắc Giang và từ nhỏ đã nuôi dưỡng tinh thần yêu nước, mong muốn đấu tranh giành lại độc lập cho dân tộc.
Chính tinh thần ấy đã thúc đẩy ông đứng lên lãnh đạo binh lính và người dân Thái Nguyên chống lại ách đô hộ của thực dân Pháp. Cuộc khởi nghĩa do Đội Cấn lãnh đạo, tuy chỉ diễn ra trong một thời gian ngắn và gặp nhiều khó khăn, nhưng đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử đấu tranh giành độc lập của Việt Nam.
Hành động dũng cảm của ông đã cổ vũ tinh thần yêu nước và khát khao tự do của người dân Việt Nam trong thời kỳ ấy. Trịnh Văn Cấn đã trở thành biểu tượng của lòng yêu nước, sự kiên định và tinh thần bất khuất của những người Việt Nam đấu tranh vì độc lập dân tộc.
Ngày 11 tháng 1 năm 1918, ông hy sinh, để lại một tấm gương sáng ngời về lòng yêu nước và sự hy sinh vì dân tộc, ghi danh tên tuổi ông vào lịch sử Việt Nam như một anh hùng chống Pháp đáng kính.
Binh biến Thái Nguyên
Giữa năm 1917, Lương Ngọc Quyến, một thành viên của Việt Nam Quang phục Hội bị Pháp bắt giữ và đưa biệt giam tại nhà lao Thái Nguyên với mức án “Chung thân cấm cố”. Tại đây, Đội Cấn và các bạn đồng chí đã có những cuộc tiếp xúc với Lương Ngọc Quyến và được cổ vũ thêm tinh thần cũng như hướng dẫn các biện pháp tổ chức binh biến cướp chính quyền.
Đêm 30 rạng 31 tháng 8 năm 1917, Khởi nghĩa Thái Nguyên bùng nổ. Các binh lính người Việt đã giết chết viên giám binh Pháp tên là Noël, phá nhà tù Thái Nguyên, giải phóng 230 tù nhân. Đội Cấn được cử làm Tư lệnh trưởng, Lương Ngọc Quyến làm Quân sư.
Nghĩa quân sau đó triệu tập dân chúng tại Thái Nguyên, tuyên bố Thái Nguyên độc lập, đặt quốc hiệu là Đại Hùng Đế quốc, ra Tuyên ngôn và Lời kêu gọi “Chúng ta hãy mau chóng lợi dụng cơ hội ngàn năm có một, cơ hội thật hiếm có để rửa nhục, để trả thù”.
Số quân khởi nghĩa lên tới hơn 600 người, gồm các binh lính khố xanh, các tù nhân và một số quần chúng, sử dụng quân kỳ màu vàng đề 4 chữ “Nam binh phục quốc”, góc trên bên trái lá cờ có năm ngôi sao đỏ (ngũ tinh liên châu).
Khúc bi tráng Thái Nguyên
Đội Cấn và các chiến hữu đã làm chủ Thái Nguyên được 5 ngày. Sáng ngày 5 tháng 9 năm 1917, nhà cầm quyền Pháp điều 2 ngàn quân lên Thái Nguyên đàn áp.
Ngay từ trong những phút đầu Lương Ngọc Quyến bị tử thương do bị trúng mảnh đạn pháo vào đầu (có tài liệu chép ông tự sát vì bị giam giữ quá lâu nên không thể vận động và không muốn ảnh hưởng đến việc rút quân).
Do lực lượng quá chênh lệch, nghĩa quân đành phải rút quân ra ngoài thị xã trong đêm đó, rút về vùng núi Tam Đảo, giáp Vĩnh Yên, xây dựng căn cứ chống giữ. Đội Cấn và nghĩa quân cầm cự được hơn 5 tháng.
Ngày 11 tháng 1 năm 1918, trong một cuộc phản kích quân Pháp tấn công lên căn cứ tại núi Pháo, nay thuộc huyện Đại Từ, nghĩa quân bị tổn thất nặng nề, bản thân Đội Cấn bị thương nặng. Để không rơi vào quân Pháp, ông đã tự bắn vào bụng tự sát.
Cuộc đời và sự nghiệp của Đội Cấn đã để lại một dấu ấn sâu đậm trong lịch sử đấu tranh giành độc lập của dân tộc Việt Nam. Với tinh thần yêu nước mãnh liệt và lòng dũng cảm, ông đã đứng lên lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Thái Nguyên năm 1917, một sự kiện quan trọng trong công cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.