Tiểu sử Lưu Nhân Chú – Vị tướng tài ba trong lịch sử Việt Nam
Lưu Nhân Chú, một trong những vị tướng tài ba và trung kiên của lịch sử Việt Nam, đã góp phần quan trọng vào cuộc khởi nghĩa Lam Sơn dưới sự lãnh đạo của Lê Lợi. Với lòng dũng cảm và mưu lược, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong các trang sử hào hùng của dân tộc.
Lưu Nhân Chú là ai?
Lưu Nhân Chú (chữ Hán: 劉仁澍, ?-1433), còn được biết đến với tên Lê Nhân Chú, là một công thần khai quốc nổi tiếng của nhà Lê sơ trong lịch sử Việt Nam. Ông xuất thân từ xã An Thuận Thượng, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên, trong thời kỳ Đại Việt.
Cuộc đời và sự nghiệp của Lưu Nhân Chú là một câu chuyện đầy cảm hứng về lòng trung kiên và tài năng quân sự, giúp ông ghi dấu ấn sâu đậm trong lịch sử dân tộc. Lưu Nhân Chú nổi bật từ thời kỳ đầu của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, tham gia hội thề Lũng Nhai vào năm 1416 cùng với Lê Lợi và 17 anh hùng khác.
Ông tham gia cuộc khởi nghĩa từ giai đoạn đầu tiên, đóng góp to lớn trong nhiều trận đánh quan trọng như ải Khả Lưu, thành Tây Đô, và chiến dịch Chi Lăng Xương Giang. Những chiến công lẫy lừng của ông không chỉ góp phần quan trọng vào thắng lợi của cuộc khởi nghĩa mà còn khẳng định vị trí của ông trong hàng ngũ những anh hùng tiêu biểu của dân tộc.
Sau khi đánh bại quân Minh và giành lại độc lập cho đất nước, Lưu Nhân Chú được vua Lê Thái Tổ phong chức Tể tướng, trở thành một trong những vị quan võ đứng đầu triều đình, đồng thời được giao nhiệm vụ quan trọng trong việc quản lý chính sự quốc gia.
Tuy nhiên, sự nghiệp của ông kết thúc bi thảm vào năm 1433 khi ông bị Đại tư đồ Lê Sát đầu độc và qua đời, để lại một nỗi tiếc thương sâu sắc trong lòng những người dân thời bấy giờ. Trước khi gia nhập nghĩa quân Lam Sơn, Lưu Nhân Chú có cuộc sống khá khó khăn. Xuất thân từ một gia đình nghèo khó, ông từng làm nghề buôn bán để kiếm sống.
Theo truyền thuyết, trong một lần đi buôn, ông đã nghỉ trọ qua đêm tại một ngôi đền và có một giấc mộng báo trước điềm lành. Giấc mộng này đã khích lệ ông đến Lam Sơn và theo Lê Lợi trong cuộc chiến chống lại quân Minh xâm lược.
Ban đầu, ông được giao nhiệm vụ làm Thứ thủ tại vệ kỵ binh trong đội quân Thiết Đột, và từ đó, ông từng bước khẳng định tài năng và lòng trung thành của mình trong cuộc khởi nghĩa vĩ đại này.
Năm 1416, Lưu Nhân Chú là một trong số 18 người tham dự hội thề Lũng Nhai, nơi mà ông cùng các anh hùng khác thề nguyện cùng Lê Lợi đánh đuổi quân Minh ra khỏi bờ cõi, giải phóng đất nước khỏi ách đô hộ. Hội thề này đã trở thành một biểu tượng cho sự đoàn kết và lòng quyết tâm của những người yêu nước trong công cuộc giành lại độc lập cho Đại Việt.
Công lao của Lưu Nhân Chú
Những ngày đầu của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, Lưu Nhân Chú đã theo chân Lê Lợi tham gia chiến đấu tại vùng núi Chí Linh, nơi nổi tiếng với những trận địa hiểm trở và điều kiện chiến đấu vô cùng gian khổ.
Ông đã không ngại nguy hiểm, xông pha trận mạc, chiến đấu hết mình vì lý tưởng giải phóng đất nước khỏi ách đô hộ của quân Minh. Những trận đánh đầu tiên này đã hun đúc nên tinh thần kiên cường và lòng trung thành bất diệt của Lưu Nhân Chú đối với Lê Lợi và nghĩa quân Lam Sơn.
Năm 1424, trong trận chiến tại ải Khả Lưu, Lưu Nhân Chú đã thể hiện rõ sự dũng cảm và mưu lược của mình. Ông không ngần ngại xông lên trước, dẫn đầu đoàn quân hãm trận và đã giành được thắng lợi toàn diện, khiến tên tuổi của ông nhanh chóng trở nên nổi tiếng khắp nơi.
Chiến thắng này không chỉ nâng cao tinh thần chiến đấu của nghĩa quân mà còn khẳng định vị trí quan trọng của Lưu Nhân Chú trong đội ngũ lãnh đạo quân sự của khởi nghĩa Lam Sơn.
Tiếp nối thành công, vào năm 1425, Lưu Nhân Chú cùng các tướng Đinh Lễ, Lê Sát và Lê Triện đã đánh úp và phá tan quân Minh tại thành Tây Đô. Chiến công này giúp ông được phong chức Thông hầu, một danh hiệu cao quý thời bấy giờ, thể hiện sự công nhận của Lê Lợi đối với tài năng và công lao của ông.
Mùa thu năm 1426, khi Lê Lợi đang chỉ huy việc vây thành Nghệ An, ông đã tin tưởng giao cho Lưu Nhân Chú cùng các tướng Bùi Bị, Lê Sát, Lê Khuyển và Lê Nanh dẫn dắt 2000 quân tiến ra các lộ Trường Yên, Thiên Trường, Tân Hưng, Kiến Xương.
Nhiệm vụ của họ là chặn đường rút lui của quân Minh dưới sự chỉ huy của Phương Chính và Lý An khi cánh quân này định rời Nghệ An để cứu viện Đông Đô. Lưu Nhân Chú và đồng đội đã nhanh chóng chiếm được các vùng đất quan trọng, từ đó lược định các châu huyện thuộc lộ Khoái Châu, Lạng Giang, Bắc Giang nhằm ngăn chặn quân Minh từ Khâu Ôn tiến vào.
Đầu năm 1427, với sự tin tưởng tuyệt đối, Lê Lợi đã phong cho Lưu Nhân Chú chức Hành quân đô đốc tổng quản, kiêm nhiệm vụ Nhập nội đại tư mã, và điều hành 4 vệ Tiền, Hậu, Tả, Hữu cùng với quân Tân vệ. Đến tháng 6 cùng năm, ông được phong thêm chức Tư không, một chức vị vô cùng quan trọng trong triều đình.
Lê Lợi đã dặn dò ông phải chăm chỉ và không được lơ là trong việc thực hiện nhiệm vụ, đồng thời ban tặng cho ông một cái tán, thể hiện sự tín nhiệm và khích lệ của nhà vua đối với ông.
Mùa thu năm 1427, khi tướng Minh là Liễu Thăng mang 10 vạn quân sang để giải vây cho Vương Thông, Lưu Nhân Chú cùng Lê Sát được giao trọng trách dẫn đầu 1 vạn quân cùng 5 thớt voi đến ải Chi Lăng.
Họ đã bày mưu cùng Trần Lựu giả thua để nhử Liễu Thăng vào bẫy, sau đó tung quân mai phục, chém được Liễu Thăng tại núi Mã Yên. Không dừng lại ở đó, quân Lam Sơn tiếp tục đánh bại và chém đầu Bảo định bá Lương Minh.
Hai tướng Minh còn lại là Hoàng Phúc và Thôi Tụ dù cố gắng tiến lên nhưng bị Lưu Nhân Chú và Lê Sát chặn đánh, giết hơn 2 vạn quân địch. Khi quân Minh đến Xương Giang, họ mới biết rằng thành này đã bị quân Lam Sơn hạ, buộc phải đóng quân giữa đồng trống.
Lê Lợi đã nhanh chóng cử Lê Lý, Lê Văn An và Lê Khôi đến tiếp viện cho Lưu Nhân Chú, tổ chức tổng tiến công và tiêu diệt toàn bộ quân Minh tại Xương Giang, bắt sống tướng Hoàng Phúc.
Mộc Thạnh, người chỉ huy cánh quân viện binh khác của nhà Minh, khi nghe tin Liễu Thăng thất bại đã hoảng sợ bỏ chạy về nước. Vương Thông bị vây chặt ở Đông Quan, không còn viện binh nên buộc phải cầu hòa để rút lui.
Để giữ đúng cam kết, Lê Lợi và Vương Thông đã đồng ý trao đổi con tin. Vương Thông cử hai tướng Sơn Thọ và Mã Kỳ sang quân Lam Sơn, trong khi Lê Lợi giao con trai cả là Lê Tư Tề cùng Lưu Nhân Chú vào thành Đông Quan.
Ngày 22 tháng 11 năm Đinh Mùi (tức ngày 10 tháng 12 năm 1427), Lưu Nhân Chú đã theo Lê Lợi và 13 tướng lĩnh khác tham dự Hội thề Đông Quan với Vương Thông, đánh dấu việc quân Minh cam kết rút lui khỏi Đại Việt.
Sau sự kiện này, quân Minh hoàn toàn rút lui và Lê Lợi lên ngôi hoàng đế, tức Lê Thái Tổ. Lưu Nhân Chú được ban họ vua thành Lê Nhân Chú và phong làm Suy trung Tán trị Hiệp mưu Dương vũ công thần, đứng đầu hàng võ trong triều đình và kiêm nhiệm việc quản lý chính sự của đất nước.
Vua Lê Thái Tổ đã ban cho Lưu Nhân Chú một bài chế, ca ngợi tài năng và lòng trung thành của ông, đồng thời tôn vinh ông ở vị trí Tể tướng, người giữ trách nhiệm lớn trong việc bảo vệ và xây dựng triều đình.
Năm 1429, Lê Thái Tổ đã cho khắc biển công thần, và Lưu Nhân Chú được phong làm Á thượng hầu, tên ông đứng thứ 5 trong danh sách những người có công lớn với đất nước. Khi Lê Thái Tổ phong con trưởng Lê Tư Tề làm Quốc vương và con thứ Nguyên Long làm Hoàng Thái tử, Lưu Nhân Chú là một trong 7 vị đại thần được giao nhiệm vụ mang kim sách phong cho hai người.
Năm 1431, ông được chuyển sang làm nhập nội tư khấu. Tuy nhiên, vào năm 1433, khi Lê Thái Tổ qua đời và Lê Thái Tông còn nhỏ tuổi lên ngôi, quyền lực rơi vào tay Tư đồ Lê Sát. Do lòng ghen ghét, Lê Sát đã âm thầm sai người đánh thuốc độc giết hại Lưu Nhân Chú, khiến ông qua đời trong sự tiếc nuối của nhiều người.
Sau khi Lê Thái Tông trưởng thành và tự mình cầm quyền vào năm 1437, ông đã phát hiện ra nỗi oan của Lưu Nhân Chú và quyết định trừng phạt Lê Sát vì tội giết hại ông. Năm 1484, dưới triều vua Lê Thánh Tông, Lưu Nhân Chú được truy tặng chức Thái phó Vinh quốc công, ghi nhận những công lao to lớn của ông đối với triều đình và đất nước.
Gia đình của Lưu Nhân Chú cũng có nhiều đóng góp cho nhà Hậu Lê, đặc biệt là người em cùng mẹ với ông, Trịnh Khắc Phục, cũng là một đại thần nổi bật. Trịnh Khắc Phục được ban họ vua và được biết đến với tên Lê Khắc Phục, ông giữ chức Tư khấu vào cuối những năm 1440, nhưng đã bị Thái hậu Nguyễn Thị Anh giết oan cùng con trai và cha con Thái úy Trịnh Khả.
Tôn vinh và tưởng niệm anh hùng Lưu Nhân Chú
Lưu Nhân Chú, một trong những vị anh hùng lừng lẫy trong lịch sử dân tộc, được hậu thế vinh danh qua nhiều cách khác nhau. Tại quê hương ông, một ngôi đền thờ trang trọng đã được lập tại Núi Văn, nằm trên địa phận xã Văn Yên, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên.
Hằng năm, vào ngày 4 tháng Giêng âm lịch, lễ hội đền được tổ chức long trọng, thu hút đông đảo người dân và du khách thập phương đến tham dự để tưởng nhớ công lao của ông.
Quần thể di tích Núi Văn – Núi Võ, nơi đền thờ Lưu Nhân Chú tọa lạc, đã được xếp hạng là Di tích Quốc gia. Đây là một địa điểm mang đậm giá trị lịch sử và văn hóa, được đầu tư phát triển với nhiều công trình quan trọng như Đền thờ Tướng quân Lưu Nhân Chú, nhà tưởng niệm, khuôn viên cây xanh, và các trạm nghỉ ngơi dành cho khách thập phương.
Tất cả những công trình này không chỉ nhằm tôn vinh vị tướng quân tài ba mà còn là nơi gìn giữ và truyền tải những giá trị văn hóa lịch sử của dân tộc cho các thế hệ mai sau. Tên tuổi của Lưu Nhân Chú còn được ghi nhận rộng rãi qua việc đặt tên cho nhiều trường học và đường phố trên cả nước.
Tại xã Ký Phú, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên, Trường THPT Lưu Nhân Chú đã được đặt tên để tưởng nhớ ông. Trường học này là nơi đào tạo thế hệ trẻ, góp phần gìn giữ và phát huy tinh thần yêu nước và lòng tự hào dân tộc mà Lưu Nhân Chú đã để lại.
Ngoài ra, tên của Lưu Nhân Chú cũng được đặt cho nhiều con đường quan trọng ở các thành phố lớn như Thái Nguyên, Sóc Sơn (Hà Nội), Bắc Giang, Đà Nẵng, và Thành phố Hồ Chí Minh. Những con đường mang tên ông như một cách để người dân ở khắp nơi luôn nhớ về một vị tướng quân vĩ đại, người đã góp phần không nhỏ trong công cuộc bảo vệ và xây dựng đất nước.
Để tôn vinh cuộc đời và sự nghiệp của Lưu Nhân Chú, Đài Truyền hình Thái Nguyên đã sản xuất bộ phim “Tể tướng Lưu Nhân Chú” vào năm 2015. Bộ phim này không chỉ giúp khán giả hiểu rõ hơn về cuộc đời của ông mà còn làm sống lại những trang sử hào hùng, những trận chiến oai hùng của vị tướng tài ba này.
Tiểu sử Lưu Nhân Chú là một bức tranh sống động về lòng dũng cảm, sự trung thành và tài năng của một vị tướng xuất sắc trong lịch sử Việt Nam. Những chiến công hiển hách và sự cống hiến không mệt mỏi của ông trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn đã góp phần quan trọng vào việc đánh bại quân Minh, giành lại độc lập cho đất nước.